Σάββατο 20 Δεκεμβρίου 2008



ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ

Η ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ


Η ανατολή του 1945 βρήκε την Αθήνα βαρειά πληγωμένη κι όλη τη χώρα παραλογισμένη, να μην μπορεί να συνέλθει και να συγκροτηθεί και να σκεφθεί ποια θα είναι τα βήματά της στο μέλλον. Η Συμφωνία της Βάρκιζας και ο αφοπλισμός του ΕΛΑΣ πολλούς ανακούφισε, άλλους τόσους απογοήτευσε και μια μερίδα του πληθυσμού που οραματιζόταν πως ύστερα από οκτώ χρόνια δικτατορίας και γερμανικής κατοχής κάτι θα άλλαζε για το λαό, προσγγειωνόταν τώρα σε μια επέλπιδα πραγματικότητα. Ολόκληρη η Αθήνα και ένα μεγάλο μέρος της χώρας είχε μεταβληθεί σε «Σκομπία». Έτσι λεγόταν κατά τη διάρκεια των Δεκεμβριανών η περιοχές Κολωνακίου και Συντάγματος που βρίσκονταν υπό τον έλεγχο του Άγγλου στρατιωτικού διοικητή ταξίαρχου Σκόμπι, μια και σχεδόν όλη η άλλη περιοχή της πρωτεύουσας είχε καταληφθεί από τους ΕΛΑΣίτες.

Ο ραδιοφωνικός σταθμός με ένα ολιγοήμερο διάστημα ελευθερίας, πέρασε απ’ τα χέρια των Γερμανών στα χέρια των Άγγλων. Σ’ όλο το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιανουαρίου 1945, που ο σταθμός ήταν αδύνατο να λειτουργήσει από έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος, οι Άγγλοι είχαν εγκαταστήσει έναν πρόχειρο πομπό που μετέδιδε μόνον ειδήσεις και ανακοινώσεις. Με τις πρώτες κινήσεις ανασυγκρότησης μια ακινητοποιημένηε κρατικής μηχανής αναδεύεται και η κρατική ραδιοφωνία. Η ΑΕΡΕ έχει αναιρεθεί, το προσωπικό της όμως, τεχνικοί, δοικητικοί και του προγράμματος που σχηματίζουν το ραδιοφωνικό σώμα, βρίσκονται όλοι παρόντες και στις θέσεις τους κι έτσι με τη μεσεγγύηση του κράτους με διευθυντή το Στέφανο Ελευθερίου το πλήρωμα της Βουλπιώτικης ραδιοφωνίας περιμένει ηλεκτρικό ρεύμα.
Στο μεταξύ ο πρόχειρος πομπός της συμμαχικής αλληλεγγύης σημειώνει μια παρένθεση στην ιστορία της κρατικής ραδιοφωνίας. Στις μεταδόσεις αυτές προϊσταται ο Δημήτρης Χρονόπουλος πλαισιωμένος από τους Ιάσονα Βροντάκη και Γεώργιο Πωπ καθιερώνουν κανονικό πρόγραμμα με εκπομπές στα μεσαία σε μήκος 499 μέτρων ή 601 χιλιοκύκλων και σε ώρες από 12.30 έως 3 μ.μ. και 7.30 έως 10 το βράδυ. Ο σταθμός αυτός αναγγέλεται ως Πρόχειρος Ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών, έχει πολύ μικρή εμβελεια και τα στούντιο του ήταν αρχικά και για λίγες μέρες στη «Μεγάλη Βρετανία» και στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε κάποιο χώρο των παλαιών ανακτόρων. Η κάλυψη που πρόσφερε στην ενημέρωση του ταραγμένου πληθυσμού ο σταθμός αυτός ήταν πολύτιμη και πρέπει να αναγνωρισθεί πως η πρωτοβουλία συγκρότησής του ανήκει αποκλειστικά στ Δημήτρη Χρονόπουλο και δίκαια αναφερόταν αργότερα ως πρώην διευθυντής του ραδιοφωνικού σταθμού. ( Εφημερίδα ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ Ιανουάριος 1946 «
30 ΗΜΕΡΕΣ ΚΛΕΙΣΜΕΝΟΙ ΣΤΗ ‘ΜΕΓΑΛΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ’. Άγνωστες σελίδες της Δεκεμβριανής στάσεως υπό Δ. Χρονόπουλου τότε διευθυντού του Ραδιοφωνικού Σταθμού»).
Η λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού είναι επιτακτικά απαραίτητη την κρίσιμη αυτή περίοδο που όλα έχουν καταρρεύσει. Ο πληθυσμός χρειάζεται να ενημερωθεί αλλά και να καθοδηγηθεί. Η ραδιοφωνική επικοινωνία, οι ανακοινώσεις και οι εντολές που πρέπει να μεταδοθούν ώστε να δώσουν στον πτοημένο λαό την αίσθηση του κράτους. Ήταν διάχυτη η αίσθηση της καταστροφής. Καμιά απ’ τις λειτουργίες την πόλης δεν κινιόταν. Η εντύπωση ήταν φοβερή κι αυτό επηρέαζε βαθιά τους κατοίκους. Ένα δημοσίευμα της ΒΡΑΔΥΝΗΣ της 18ης Ιανουαρίου δίνει παραστατικά την κατάσταση της πόλης αλλά και επισημαίνει την αναγκαιότητα της επικοινωνίας.
«Η ΠΟΛΙΣ. Η πόλις πρέπει να επανεύρει τους ρυθμούς της. Την ζωήν της. Διότι η πόλις πρέπει να ζήσει και διότι η στάσις και οι αυλιότητες πρέπει να λησμονηθούν. Ό, τι λοπόν πρέπει να γίνη δια να κυκλοφορήσουν τα τραμ, δια να παραταθή η κυκλοφορία, δια να ανοίξουν όλα τα θέατρα, όλοι οι κινηματογράφοι, δια να εκκαθαρισθούν τα ερείπια, να καθαρισθούν οι δρόμοι, ας γίνη το ταχύτερον. Ίσως δε δια να γίνη χρειάζεται κάποιος συντονισμός όλων των σχετικών προσπαθειών, κάποιο γενικώτερον πνεύμα καθοδηγήσεως».
Ήταν επομένως απαραίτητο και για λόγους ψυχολογικούς εκτός από τους πρακτικούς να εμφανιστει, να ακουστεί μέσα στα σπίτια, στα καφενεία και στα άλλα κέντρα η φωνή του κράτους, να επισημανθεί η παρουσία του και να επιδειχθεί η μέριμνά του κι αυτό θα το υπογράμμιζε η λειτουργία της κρατικής ραδιοφωνίας. Με μια είδηση στην εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ οι Αθηναίοι πληροφορούνταν στις 18 Ιανουαρίου 1945 πως ο ραδιοφωνικός Σταθμός Αθηνών δεν θα αργούσε. «Ανεκοινώθη ότι ευθύς ως χορηγηθή ρεύμα εις την περιοχή Λιοσίων, όπου αι εγκαταστάσεις του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών η λειτουργία του υπολογίζεται πως θα αρχίση περί το τέλος της εβδομάδος. Μέχρι τότε θα συνεχίση τας εκπομπάς του ο υπό των Άγγλων εγκατασταθείς πρόχειρος σταθμός». Μπορούμε να φαντασθούμε πως με την άγρυπνη επίβλεψη και την ανυπόμονη προσδοκία του Στέφανου Ελευθερίου τα πάντα θα ήταν έτοιμα στο Ζάππειο για να ξεκινήσει ο σταθμός μόλις πήγαινε το ρεύμα στα Λιόσια.

Μετά τις 20 Ιανουαρίου η Αθήνα αρχίζει να ανακτά τις αισθήσεις της. Πρώτα γενικεύθηκε η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος και κινήθηκαν τα τραμ και τότε η πρωτεύουσα έδειξε να βγαίνει απ’ την κωματώδη κατάσταση που βρισκόταν. Ο ραδιοφωνικός σταθμός ξανάρχισε στις 22 του μήνα και οι δυο αυτές ζωτικές λειτουργίς, συγκοινωνία και ραδιοφωνική επικοινωνία έδειξαν πως η ζωή είχε επιστρέψει στην πληγωμένη πόλη. Ο αθηναϊκός πληθυσμός και σε όσα άλλα σημεία ακουγόταν η φωνή του Σταθμού δέχτηκε με μεγάλη ικανοποίηση, ανακούφιση είναι πιο σωστό να πούμε, την επανάληψη της λειτουργίας του κρατικού ραδιοφώνου, δεν ξέρω όμως πόσοι ήταν σε θέση να συνειδητοποιήσουν τότε τη σημασία που είχε προφτάσει να αποκτήσει το ραδιόφωνο στη ζωή τους και στη ζωή της πόλης. Η αναγγελία της επαναλειτουργίας του Σταθμού αποτελεί ξεχωριστό στοιχείο της αναδρομής μας. ΒΡΑΔΥΝΗ 22 Ιανουαρίου 1945. « Ο ραδιοφωνικός σταθμός Αθηνών επανέλαβε από σήμερον Δευτέραν την λειτουργίαν του επί μεσαίν κυμάτων – εις μήκος κύματος 392 μέτρων ή 765 χιλιοκύκλων κατά τας εξής ώρας 7-9 και 16-19. Ομοίως αι εκπομπαί επι μεσαίων κυμάτων εις το γνωστόν μήκος κύματος 499 μ. ή 601 χιλιόκυκλοι, θα συνεχιστούν κανονικώς από 12.30- 15.00 και από 12.30 έως 22.00». Ο Χρονόπουλος δεν θέλει να εγκαταλείψει τον αγώνα. Ο πρόχειρος και επισήμως προσωρινώς πομπός συνεχίζει και η Αθήνα βρίσκεται και πάλι με δυο σταθμούς. Το πρώτο πρόγραμμα του επίσημου Σταθμού εμφανίζεται στις εφημερίδες στις 24 Ιανουαρίου και είναι πρόγραμμα τυπικό, πράγμα που δείχνει πως έχει συντεθεί εκ των ενόντων. Χορευτικοί ρυθμοί με αμερικάνικες ορχήστρες, μουσική Σούμπερτ με τους Κορτώ, Τιμπώ, Καζάλς, γνωστά βαλς, κινηματογραφικές επιτυχίες, χαβανέζικη μουσική, συμφωνική συναυλία και τέσσερις εκπομπές ειδήσεων. Ο Ελευθερίου είναι επιφυλακτικός και φαίνεται πως αποφεύγει να πάρει πρωτοβουλίες για το πρόγραμμα, αφού η ανάμιξή του είναι προσωρινή.
Η βελτίωση του προγράμματος όμως είναι στις άμεσες προτεραιότητε, στην ίδια σειρά με την εξασφάλιση οικονομικών πόρων. Τα προβλήματα που αφορούν τη ραδιοφωνία ωστόσο δεν είναι μόνο αυτά. Η προοπτική της ραδιοφωνικής ανασυγκρότησης προβλέπει πολλές βελτιώσεις και προσθήκες και έχει πάρει γρήγορο ρυθμό η διαδικασία για την αντιμετώπισή τους. ΒΡΑΔΥΝΗ 30 Ιανουαρίου 1945
«Κατ’ ανακοίνωσιν του υπουργείου των ΤΤΤ σήμερον το απόγευμα συνέρχεται εις σύσκεψιν το συμβούλιον Ραδιοφωνίας προκειμένου να καθορίση την τιμήν της μηνιαίας συνδρομής των κατόχων ραδιοφώνω. Επίσης το συμβούλιον θα μελετήσει το ζήτημα της βελτιώσεως των εκπομπών του ραδιοφωνικού σταθμού δια εμπλουτισμού του σημερινού προγράμματος. Κατ’ ασφαλείς μας πληροφορίας, μεταξύ των υπηρεσιών του υπουργείου και των αρμοδίων βρετανικών αρχών ήρχισαν προκαταρκτικαί συνεννοήσεις δια την εγκατάστασιν του μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού των 70 κιλοβάτ. Κατά τας αυτάς πληροφορίας μας η τοποθέτησις των κεραιών του μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού, του οποίου δεν να σημειωθή ότι τα μηχανήματα ευρίσκοντο προ ετών ενταύθα, δεν θα τοποθετηθούν εις τα Λιόσια όπου είναι αθ κεραίαι του μικρού σταθμού των 15 κιλοβάτ, αλλά θα τοποθετηθούν ει; Άλλην καταλληλοτέραν θέσιν, ίσως μακράν της περιοχής Αθηνών».
Είναι απαραίτητο σ’ αυτό το σημείο να είπωθούν ολίγα για το ραδιοφωνικό μηχάνημα των 70 κιλοβάτ. Είναι γεγονός πως ο Βουλπιώτης έφερε το 1943 απ’ τη Γερμανία τον πομπό με δαπάνη δική του δηλαδή της ΑΕΡΕ και ο οποίος πομπός έμενε από τότε στον Πειραιά, ατελώνιστος και φυσικά αναξιοποίητος . Στο γεγονός αυτό αναφέρεται ο ίδιος ο Βουλπιώτης σ’ ένα φυλλάδιο που τύπωσε και κυκλοφόρησε το 1947 μ’ έναν λίβελο κατά του Αχιλλέα Κύρου διευθυντή της ΕΣΤΙΑΣ, για την εναντιότητα και την καταφορά που εκδήλωσε ο εκδότης εναντίον του. Στο τρισέλιδο αυτό κείμενο με τίτλο: «ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΠΡΟΣ ΑΧΙΛΛΕΑ ΚΥΡΟΥ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΠΑΡΑ ΙΩΑΝΝΟΥ Κ. ΒΟΥΛΠΙΩΤΟΥ» ο διευθυντής της ΑΕΡΕ αναφέρεται στους λόγους για τους οποίους απαλλάχθηκε απ’ την κατηγορία του δωσιλογισμού. Παραθέτω ολόκληρο το απόσπασμα διότι συμπληρώνει την εικόνα της προσωπικότητας και της πολιτείας του Βουλπιώτη.
«Κατά την συντακτικήν πράξιν 6/45 της οποίας την νομικήν και ηθικήν αξίαν έκρινον ήδη άλλοι αρμοδιότεροι ρμού είναι ανάξιος Έλην έστω και εκείνος όστις απλώς εχαιρέτησεν Γερμανόν. Άγει όμως εις απαλλαγήν όταν εις μερικούς τοιούτου είδους χαιρετισμούς – ως απεδείχθη εις τας δύο δικάς μου – οφείλονται τα ακόλουθα: α) Η ελευθερία και η ζωή μεγάλου αριθμού Ελλήνων (η ιδική σας κατάθεσις) β) Η διάσωσις περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Λαού πλέον του ενός εκατομμυρίου λιρών, χωρίς να περιέλθη ουδέ μια εις τα ιδικά μου θυλάκια. γ) Η μεταφορά εκ Γερμανίας εν καιρώ πολέμου (1943) ενός καινουργούς ραδιοφωνικού σταθμού 70 κιλοβάτ χωρίς να επιβαρυνθή το Ελληνικόν Δημόσιον και με μίαν έστω δραχμήν…»
Ο τέταρτος λόγος που επικαλέσθηκε και απέδειξε στις δίκες του ο Βουλπιώτης αποτελεί έκπληξη και αναφέρεται στην αντιστασιακή του δράση.
Το τευχίδιο με την κατά του Αχιλλέα Κύρου καταγγελία συνεχίζει.
«δ) Η παροχή μερικών υπηρεσιών όχι ασημάντων εις τους Συμμάχους δια τας οποίας όχι μόνο καθ’ όν χρόνον παρήχοντο δεν επέτρεψα να τους γνωστοποιηθή ποίος τας παράχει αλλά και μετά την απελευθέρωσιν και κατά τας δύο δίκας μου ακόμη, δεν κατεδέχθην να επικαλεσθώ ουδεμίαν ξενόγλωσσον έγγραφον η προφορικήν μαρτυρίαν…»
Είναι γεγονός αναμφισβήτητο λοιπόν πως ο πανίσχυρος άνθρωπος των Γερμανών, ο επίμονος προαγωγός της γερμανικής τεχνολογίας, ο εν λευκώ πληρεξούσιος της ΖΗΜΕΝΣ (γαμπρός του ίδιου του Ζήμενς) και της ΤΕΛΕΦΟΥΝΚΕΝ, ο ανυποχώρητος πολέμιος της βρετανικής τεχνολογικής επέκτασης ήταν στην πραγματικότητα διπλός πράκτορας. Ο γράφων δεν διατηρεί καμιά αμφιβολία πως ο δαιμόνιος αυτός Έλληνας, όταν διείδε τη γερμανική ήττα ανέπτυξε παράλληλα και μια μυστική κατασκοπευτική δράση υπέρ των Συμμάχων. Ένας ελιγμός που αποσκοπούσε όχι μόνο στη μεταπολεμική του επιβίωση αλλά και στις μεθοδεύσεις που προγραμμάτιζε για την διατήρηση της ραδιοφωνικής του επικράτησης. Είχε πεισθεί πως η κυριαρχία των ραδιοφωνικών και στο αμέσως προσεχές μέλλον των τηλεοπτικών μέσων θα εξασφάλιζε ξαναμοίρασμα των χαρτιών μέσα στον αιώνα. Το τόνισε στην συνέντευξή του και οι εξελίξεις τον έχουν δικαιώσει.

Ξαναγυρίζουμε στην κανονική ροή των ραδιοφωνικών γεγονότων τιυ 1945, σύντομα άλλωστε θα συναντήσουμε και πάλι ψηφίδες της τοιχογραφίας του βίου του Βουλπιώτη.
Έχω βρει στο ΕΘΝΟΣ ένα χρονογράφημα του Μωραϊτίνη δημοσιευμένο στις 11 Φεβρουαρίου που είναι τόσο παραστατικό για τη ζωή της Αθήνας, την εικόνα των δρόμων και την ατμόσφαιρα της θλίψης και της αγωνίας που ήταν διάχυτη μετά την κατοχή και την καταιγίδα των Δεκεμβριανών, που σπεύδω να παραθέσω ένα μέρος του. Είναι πολύτιμο γιατί μας βοηθάει να καταλάβουμε την ψυχολογία των κατοίκων και τον ενθαρρυντικό ρόλο που εκαλείτο να παίξει το ραδιόφωνο.
«ΘΑ ΞΑΝΑΓΥΡΙΣΗ ; Θα περάση πολύς καιρός για να ανακτήση την παληά της όψι η πρωτεύουσα, την όψι που δίνη η ψυχική υγεία. Με άλλους λόγους δύσκολα θα ξανάρθη στη ζωή η Αθήνα που ξέραμε. Η Αθήνα που τραγουδούσε, η Αθήνα με τα χαρούμενα δειλινά της, με τα βράδυα της που το σκοτάδι ήταν ημερώτερο και από το φως. Τώρα η πόλις είναι σαν μια μακροχρόνια πολυώδυνη αρρώστεια στην περίοδο μια αναρρώσεως που όπως φαίνεται θα κρατήση πολύ. . Πρόσωπα ωχρά, σκυθρωπά, με βαθειές ρυτίδες που έσκαψε η αγωνία, ένα πλήθος ανθρώπων κατεστραμένων αλλά ευχαριστημένων γιατί τουλάχιστον ζουν, ένα άλλο πλήθος σιωπηλών, σκεπτικών που πιστεύουν ολίγον και αμφιβάλλουν πολύ και ένα άλλο πλήθος έξαλλων ανθρώπων που τρέχουν για μια κούτα η για μισή οκά μακαρόνια. Αυτός είναι ο αθηναϊκός δρόμος. Πολλοί σιωπούν, ολίγοι φλυαρούν, ελάχιστοι μειδιούν. Οι περισσότεροι διατηρούν την έκφραση της καταπλήξεως. Η τραγωδία υπήρξε καταπληκτικώς πρωτοφανούς αγριότητος. Ερευνάται προχείρως εκεί στη γωνιά του δρόμου η ιστορία. Δεν υπάρχει όμοια περιπέτεια λέγουν. Και συνεχίζουν τον δρόμον τους. Ένα σπίτι που έπεσε. Ένας πατέρας που σκοτώθηκε. Έπειτα έρχονται άλλοι και έπειτα άλλοι. Και όλοι μαζί αποτελούν το μέγα πλήθος των πονεμένων, των βασανισμένων, των πενθούντων που εκήδευσαν μιαν ζωήν η μίαν χαράν. Παρελθόν; Αλλά δεν είναι ακόμη παρελθόν. Ακόμη καταρρέουν οι τοίχοι των ανατιναχθέντων σπιτιών και η πόλις ακόμη κηδεύει…»
Σ’ αυτή την ζοφερή ψυχολογία έπρεπε να απευθυνθεί το ραδιοφωνικό πρόγραμμα και να ανατρέψει τη διάχυτη κατάθλιψη. Καθήκον του ραδιοφώνου ήταν να ενημερώσει και να καθοδηγήσει τους ρυθμούς της ανόρθωσης της χώρας. Ο πολίτης είχε ανάγκη να αισθανθεί το κράτος συμπαραστάτη στα δεινά και σύντροφο ευχάριστο στη μελαγχολία του και αυτά μόνο το ραδιόφωνο ήταν σε θέση να τα εξασφαλίσει. Οι πρώτοι μήνες του 1945 ήταν μια περίοδος που το ραδιοφωνικό μέσο είχε αυξήσει τον κοινωνικό του ρόλο στο κατακόρυφο. Γι ‘ αυτό και η ανασυγκρότηση της ραδιοφωνίας ήταν επείγουσα προτεραιότητα. Μια είδηση στη ΒΡΑΔΥΝΗ Της 3ης Φεβρουαρίου πιστοποιεί πως το ενδιαφέρον για την όλη λειτουργία όλου του μηχανισμού ήταν θερμή και άμεση.
«Κατ’ ανακοίνωσιν του υπουργού των ΤΤΤ κ. Σακελλαροπούλου, κατά την χθεσινήν σύσκεψιν οι συνδρομαί του ραδιοφώνου ωρίσθησαν δια τον μήνα Ιανουάριον δρχ 100, δια τον Φεβρουάριον 200 και τον Μάρτιον 250. Δια τους άλλους μήνας πιστεύεται ότι θα ελαττωθή η μηνιαία συνδρομή διότι θα αυξηθούν οι συνδρομηταί και κατά συνέπειαν τα έσοδα τηε εταιρίας θα επιτρέψουν την μείωσιν του ποσού. Δέον να σημειωθή ότι εκ των 80.000 συνδρομητών μόνον περί τας 15 000 υπάρχουν σήμερον». Με τη στάση του Δεκεμβρίου οι ακροατές αποδεκατίσθηκαν ή μήπως η απώλεια 65.000 συνδρομητών προκύπτει από σύγκριση με τα προπολεμικά δεδομένα.
Τα τυπικά προγράμματα που μετέδιδε τις πρώτες μέρες ο σταθμός αρχίζουν να πλουτίζονται και η ραδιοφωνική λειτουργία απλώθηκε ψυχαγωγική ανάμεσα στον πληθυσμό. Προστίθενται εκπομπές ευχάριστες κι όλα δείχνουν πως το κλίμα αρχίζει να αναστρέφεται. Στις 14 Φεβρουαρίου διαβάζουμε στη ΒΡΑΔΥΝΗ πως... « Η γνωστή καλλιτέχνις του μουσικού θεάτρου κ. Ρίτα Δημητρίου, μετά διετείς σπουδάς φωνητικής παρά της κ. Ιντάλγκο και εκμάθησιν της γαλλικής και αγγλικής καθιέρωσε εβδομαδιαία προγράμματα εις τον ραδιοφωνικόν σταθμόν Αθηνών. Ήσαν δε μεγάλη έκπληξις δια τους ακροατάς του ραδιοφώνου τα αγγλικά και γαλλικά τραγούδια τα οποία εξετέλεσεν χθες». Η φροντίδα για την ενίσχυση του προγράμματος και με εκπομπές επιμορφωτικές σημειώνεται από ένα ακόμη δημοσίευμα της ίδιας εφημερίδας την επομένη. «Από της προσεχούς Κυριακής αρχίζουν τακτικαί ραδιοφωνικαί ομιλίαι του υπουργείου Παιδείας. Αι ομιλίαι θα αναφέρονται εις θέματα εθνικά, ιστορικά, κοινωνικά, εθνικής οικονομίας, υγιεινής και θετικών γνώσεων καθώς και εις την ενημέρωσιν εκ της συγχρόνου πνευματικής μας ζωής. Αι εκπομπαί θα μεταδίδονται Κυριακήν, Τίτην και Παρασκευήν 5-5.10 μ.μ.» . Ωστόσο ελλέιψεις υπάρχουν ακόμα αρκετές στο πρόγραμμα. Οι ανάγκες του κόσμου είναι πολλές και μεγάλες και παρά την προσπάθειες των υπευθύνων, η προσφορά του ραδιοφώνου κρίνεται ακόμα ανεπαρκής συγκριτικά με τις ανάγκες και τις απαιτήσεις. Από διάφορες θέσεις εκφράζονται απόψεις και επικρίσεις, προτάσεις και πιέσεις, καθώς όμως φαίνεται αντικειμενικές δυσκολίες πάσης φύσεως εμποδίζουν την μεγαλύτερη βελτίωση του προγράμματος και μοιραία οι εξελίξεις καθυστερούν. Πρέπει εδώ να σμειωθεί πως ανάλογες πιέσεις ασκούνται από τον Τύπο προς κάθε τομέας της δημόσιας ζωής, γιατί οι δημοσιογράφοι, τότε περισσότερο ίσως από κάθε άλλη φορά, εκφράζουν το δημόσιο αίσθημα που είναι επιτακτικό για την γρήγορη επαναφορά της χώρας σε φυσιολογικούς ρυθμούς.
Ο Δ(ημήτρης) Κ. Ε(υαγγελίδης) θεατρικός συγγραφέας και αρθρογράφος του ΕΘΝΟΥΣ δημοσίευσε στις 17 Μαρτίου ένα σχόλιο με τίτλο ΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ που το παραθέτω ολόκληρο γιατί είναι πολύ κατατοπιστικό γι’ αυτή τη φάση της ταδιοφωνικής ιστορίας. « Η Κατοχή επέρασε. Η τραγωδία της Στάσεως ετελείωσε. Αι Αθήναι είναι πρωτεύουσα του ελευθέρου ελληνικού κράτους και ο Ραδιοφωνικός Σταθμός οφείλει να επανεύρη την τροχιάν του. Να είναι δηλαδή το ουσιωδέστερον μέσον της εθνικής μας διαφωτίσεως και συγχρόνως η μορφωτική ψυχαγωγία του ελληνικού λαού. Δυστυχώς ο Ραδιοφωνικός Σταθμός τα έχει όλα εγκαταλείψει εις μίαν ρουτίναν αρνητικής αποδόσεως και μετεβλήθη απλώς εις προφορικήν εφημερίδα ωσάν να ετέθη σκοπός της υπάρξεώς του ο συναγωνισμός του ημερήσιου Αθηναϊκού Τύπου, ιδίως του πρωϊνού. Παίρνει τις ειδήσεις, εξωτερικές και εξωτερικές, τις λέει «περιληπτικώς», τις ξαναλέει «εν λεπτομερεία» και πάλιν περιληπτικώς και κατόπιν τίποτα…». Το άρθρο του Ευαγγελίδη υποκινείται ασφαλώς και από τη δυσφορία των εφημερίδων που τώρα, σε ελεύθερο καθεστώς, μπορούν να εκφράσουν την δυσαρέσκειά τους για τον ανταγωνιστή που η τεχνολογική εξέλιξη απροσδόκητα τους τον εμφάνισε. Ο αρθρογράφος εκφράζει επίσης την αντίδραση των θεατρικών συγγραφέων, τους οποίους το συντηρητικό πρόγραμμα κρατάει απ’ έξω. Πιο πολύ όμως εκφράζει την κοινή ανάγκη για ραδιόφωνο ευρύτερου φάσματος. Ας δούμε το άρθρο παρακάτω.
«Μουσική τίποτα, ομιλίες τίποτα, πατριωτικά σκετς τίποτ. Διαφημίσεις ναι. Ίσως μας πει η αρμόδια υπηρεσία: Δεν έχετε δίκηο. Και ομιλίες έχουμε και μουσικήν έχουμε. Ιδού τα προγράμματα και λέτε ανακρίβειες. Σύμφωνοι αλλά έχετε κακές ομιλίες – πλην ελαχίστων εξαιρέσεων και κακήν μουσικήν εκτός τριών χορευτικών «φοξ». Μια πρόχειρος έρευνα μας πληροφόρησε περί υπάρξεως εις το συμβούλιον αρίστων πολιτών και αξιοπρεπεστάτων κυρίων, οι οποίοι όμως είναι αναρμόδιοι. Είναι ιατροι, οδοντίατροι και δικηγόροι. Δεν γνωρίζουν από ραδιοφωνίαν, από εθνικήν διαφώτισιν, από καλλιτεχνίαν, από θέατρον, από μουσικήν. Να μείνουν και αυτοί. Να προσληφθούν όμως οι αρμόδιοι: π.χ ο Μωραϊτίνης, ο Μελάς, ο Ιωαννόπουλος, ο Καλομοίρης, ο Ζώρας, ο Ψαρούδας, ο Φαραντάτος, ο Χαιρόπουλος, ο Γιαννίδης, οι λαμπροί παλιοί και νέοι άνθρωποι των γραμμάτων και της τάχνης, εθνικισταί η έντιμοι αριστεροί που θα κάμουν τέχνην, ελληνική τέχνην και ελληνικήν διαφώτισιν, με πείσμα, με έμπνευσιν και με όρεξιν».
Να και ένα κήρυγμα υπερκομματισμού. Είναι η πρώτη φορά που ακούγεται μια τέτοια προτροπή και ίσως η μοναδική στα χρόνια εκείνα. Από κει και πέρα θ’ αρχίσουν απηνείς διωγμοί, μέχρι βαθμού υστερίας, για να αποκλειστούν οι αριστερολι, οι και καθ’ υποψίαν, από το ραδιόφωνο. Το προσκλητήριο του Ευαγγελίδη είναι πανεθνικό, προτείνει να πρυτανεύσει η αξιοκρατική επιλογή και μια συστράτευση για μια πολυφωνική και πραγματικά εθνική ραδιοφωνία. Ας δούμε την ενδιαφέρουσα συνέχεια του άρθρου.
«Την στιγμήν αυτήν ιδιαιτέρως, το Έθνος έχει ανάγκην από έναν άρτιον και άριστα διοργανωμένον ραδιοφωνικόν σταθμόν. Θα χρειασθούν όλοι οι συνεργάται. Αυτοί που θα απαντούν εις τον ραδιοφωνικόν σταθμόν της Σόφιας, που θα ακούουν προσεκτικά τι λένε τα «ερτσιανά» όταν μεταφέρουν την φωνήν των εχθρών της Ελλάδος στα διάφορα μέρη του κόσμου. Θα ακούουν και όλους τους άλλους σταθμούς,. Την Μόσχαν, το Λονδίνον, την Αμερικήν, την Τουρκίαν, την Γιουγκοσλαβίαν, την Ιταλίαν. Και δεν θα αφήνουν αναπάντητο τίποτε από ό,τι θα ηδύνατο αμέσως η εμμέσως να συκοφαντήση την Ελλάδα και να βλάψη τα συμφέροντά της. Υπάρχουν και αυτοί. Πολιτευόμενοι, καθηγηταί, στρατηγοί, λόγιοι. Ας τους εύρουν και ας τους χρησιμοποιήσουν. Δεν επιτρέπεται να λειτουργεί ο Σταθμός μας συνεχίζων την την περίοδον της επαισχύντου εκείνης ΑΕΡΕ.». Μια απ’ τις ανάγκες που πίεζαν για την αναδιοργάνωση της ραδιοφωνίας ήταν ασφαλώς να αναχαιτισθεί η προπαγάνδα των βαλκανίων κομουνιστικών κρατών. Καο ο Δημήτρης Ευαγγελίδης προσθέτει το εθνικό αυτό ζήτημα κατακλείδα στο άρθρο του.
Και για να μην απομακρυνόμαστε απ’ τον Βουλπιώτη, αφού ο βίος του ήταν συνυφασμένος με την ιστορία της ραδιοφωνίας, ας διαβάσουμε τι γράφει η ΒΡΑΔΥΝΗ στις 27 Μαρτίου 1945 σχετικά με την κατηγορία για την οποία είναι προφυλακισμένος.
«Ο υπασπιστής του αρχηγούν των εθνικών ανταρτικών δυνάμεων της Ελλάδος στρατηγού Ναπ. Ζέρβα μετέβη εις τον επί της διώξεως των δωσιλόγων κ. ειδικόν επίτροπον και έλαβε γνώσιν του περιεχομένου της καταθέσεως στρατηγού Στυλιανού Γονατά εις την υπόθεσιν Βουλπιώτη. Ο κ. υπασπιστής διέψευσεν εις τον κ. επίτροπον το κατατεθέν ότι ο προφυλακισθείς Ι. Βουλπιώτης, διευθυντής της Ραδιοφωνικής Εταιρίας Ελλάδος, είχε βοηθήσει τον στρατηγό Ζέρβαν κατά την διάρκειαν της Κατοχής».
Ότι και να κατέθεσε ο κ. υπασπιστής, εφ’ όσον ο Βουλπιώτης ισχυρίσθηκε πως βοήθησε τον Ζέρβα, είναι βέβαιο για τον γράφοντα πως αναμφισβήτητα το έπραξε. Και το έπραξε ακριβώς για να το επικαλεσθεί σε μια τέτοια περίσταση. Η συγκρότηση της προσωπικότητας του και της διαδρομής του δεν αφήνουν περιθώρια για ψευδείς ισχυρισμούς. Στο μεταξύ το πρόγραμμα του σταθμού έχει διαμορφωθεί σε ένα στερεότυπο που με ελάχιστες μεταβολές θα συνεχιστεί για μεγάλο διάστημα. Το αμετάβλητο πλαίσιο σχηματίζεται από τις παρακάτω σταθερές εκπομπές: Ορχήστρα το μεσημέρι και μετά ειδήσεις για τους Άγγλους και μετά ειδήσεις για τους Έλληνες και εκπομπή για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Κι ακολουθούν ελαφρά τραγούδια, μουσική και πάλι ειδήσεις. Κάτι έκτακτο στις 7 Απριλίου είναι μια μετάδοση αγγλοελληνικής ποδοσφαιρικής συνάντησης και ακολουθούν γαλλική εκπομπή, μουσική, ειδήσεις, ομιλία, δίσκοι κατ΄εκλογήν των ακροατών, η μόνιμη εκπομπή «Οι καλλιτέχναι μας στο μικρόφωνο» στις 7 μ.μ. και μετά ένας αόριστος και ευρύχωρος τίτλος «Ποικιλία» και ειδήσεις στα αγγλικά, ειδήσεις στα ελληνικά, ομιλία, ρεσιτάλ πιάνου, τραγούδια, ειδήσεις κι άλλη μια σταθερή εκπομπή με ελαφρό πάντα περιεχόμενο και με τίτλο «Ελάτε μαζί μας απόψε» και εν τέλει μελωδίες και ρυθμοί. Ένα φιλολαϊκό πρόγραμμα με ενισχυμένο το σκέλος της ψυχαγωγίας, της εθνικής προπαγάνδας (δύο ομιλίες) και φροντίδα για τακτική ενημέρωση Ελλήνων, Άγγλων και λοιπών γαλλοφώνων.
Φυσικά η συγκρότηση των προγραμμάτων δεν είναι αυθαίρετη, αφημένη στη βούληση κάποιου ειδικού η καμιάς σχετικής επιτροπής. Υπάρχει κρατικός σχεδιασμός που αποφασίζει για το τι και ποιος. Μαζί με την απολύτως απαραίτητη διοικητική ένταξη της ραδιοφωνίας σε κάποιον φορέα η κυβέρνηση παίρνει υπό τον έλεγχό της κάθε τι που εκπέμπεται από το Σταθμό. Το αγκαζάρισμα δεν είναι τόσο σφιχτό, οπωσδήποτε όμως με μια συντακτική πράξη η πρόθεση του καθαστώτος δεν αμφισβητείται. ΕΘΝΟΣ 4 Απριλίου 1945
«Η ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ ΕΙΣ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΝ ΤΤΤ. Υπό του υπουργικού Συμβουλίου ενεκρίθη συντακτική πράξις δια της οποίας η όλη διοίκησις της ραδιοφωνίας υπάγεται εις το υπουργείον ΤΤΤ. Ειδικώς ορίζεται ότι ο καταρτισμός και ο έλεγχος του προγράμματος, των διαλέξεων πολιτικού και κοινωνικού περιεχομένου θα υπάγεται εις την διεύθυνσιν Τύπου και Πληροφοριών του υπουργείου Εξωτερικών».
Οπότε το ραδιόφωνο βρίσκεται υποκείμενο σε δυο κρατικές αρχές. Την περίοδο αυτή εμφανίζεται ένας συνδιευθυντής και ένας ακόμη λειτουργός της κρατικής μηχανής, ο Ιωάννης Μπέτος, που αναλαμβάνει κάποιους τομείς. Έχει προηγηθεί ωστόσο μια καίρια επέμβαση του Ελευθερίου που από την ανακοίνωση στον Τύπο ο πρωταγωνιστής της ραδιοφωνικ΄ης μας εποποιίας φωτογραφίζεται πιστότατα. ΕΘΝΟΣ 2 Απριλίου 1945. «Κατά την συνεργασίαν του υπουργού της Συγκοινωνίας κ. Σακελλαρόπουλου μετά του διευθυντού της ραδιοφωνίας κ. Ελευθερίου απεφασίσθη η μείωσις του ποσού της συνδρομής των καόχων ραδιοφώνων από 250 δρχ. μηνιαίως εις 150. Δικαιολογών ο κ. υπουργός το ληφθέν μέτρον ανακοίνωσε τα εξής: Το Κράτος αναγνωρίζει ότι η κατοχή ραδιοφώνου δεν αποτελεί πολυτέλειαν δια τούτο και μελλοντικώς θα καταβάλη κάθε δυνατήν προσπάθειαν, εις τρόπον ώστε το κοινόν να διευκολυνθή εις την απόκτησιν ραδιοφώνου χωρίς να υφίσταται σοβαράν χρηματικήν επιβάρυνσιν».

Μπαίνοντας στο Μάϊο βρισκόμαστε μπροστά σε σειρά διαδικασιών που η κατάληξή τους θα είναι η σταθεροποίηση μιας μορφής της εθνικής ραδιοφωνίας. Όπως είναι φυσικό και εξ αιτίας ενός κύματος γενικότερης ασάφειας που επικρατεί μόλις πέντε μήνες από την Απελευθέρωση και τα Δεκεμβριανά, ο προβληματισμός για τη ραδιοφωνία δεν είναι συγκεκριμενοποιημένος. Ωστόσο, πριν αρχίσουμε να παρακολουθούμε τη σειρά των εξελικτικών αυτών γεγονότων, ας στρέψουμε την αφήγησή μας που δεν είναι καθόλου μακριά απ’ τα ενδιαφέροντα της αφήγησής μας. ΕΘΝΟΣ 11 Μαΐου 1945. «ΣΥΛΛΗΨΙΣ ΗΘΟΠΟΙΟΥ. Δυνάμει εντάλματος του αρμοδίου ανακριτού συνελλήφθη η καλλιτέχνης της σκηνής Μαίρη Βεάκη, κόρη του ηθοποιού Αιμιλίου Βεάκη. Η Μαίρη Βεάκη κατηγορείται δι ηθικήν ευθύνην εις φόνους κατά την διάρκειαν της Στάσεως εναντίον της δε υπάρχει μήνυσις δια την σύλληψιν επτά υπαλλήλων της ραδιοφωνίας. Η Μαίρη Βεάκη έχει σπουδάση εις τον εν Ρωσσία Πανεπιστήμιον του Κούτβ όπου παρηκολούθησε ειδικά μαθήματα κομουνιστικής προπαγάνδας». Τι σχόλιο να κάνουμε σ’ αυτή την είδηση έπειτα από 65 χρόνια. Ας περιοριστούμε να σημειώσουμε πως οι αντικομουνιστικές υπερβολές είχαν αρχίσει.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Αναγνώστες