ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ

ΗΡΑΚΛΗΣ ΠΕΤΜΕΖΑΣ

Οι ζυμώσεις για την ριζική αναδιάρθρωση της Ραδιοφωνίας ξεκίνησαν από τον Απρίλιο αφού είχε γίνει πλέον συνείδηση σε πολλούς πως έπρεπε να συσταθεί ένας αυτόνομος οργανισμός μια και είχαν ήδη δοκιμασθεί τρεις μορφές που εμφάνισαν αρκετά προβλήματα. Ο Στέφανος Ελευθερίου ήταν ο πρώτος που υποστήριξε την ανεξαρτοποίηση του ραδιοφώνου και κατά την εισήγησή του ο ραδιοφωνικός οργανισμός θα συμπεριλάμβανε κι άλλους σταθμούς σε πρωτεύουσες νομών (ΕΘΝΟΣ 21 Μαΐου 1945). Πιο συγκεκριμένα αναφέρεται στη ΒΡΑΔΥΝΗ στις 24 Μαΐου πως «εις αντικατάστασιν της Ραδιοφωνικής Εταιρείας μελετάται η ίδρυσις κρατικού οργανισμού…» Και επειδή έχουν αρχίσει διαμαρτυρίες για την κακή λήψη των εκπομπών η ανακοίνωση συμπληρώνει πως «όσον αφορά την παρατηρουμένην εξασθένισιν της αποδόσεως οφείλεται εις την χρήσιν μικρών κεραιών εις αντικατάστασιν των μεγάλων αι οποιαι κατεστράφησαν…»
Στις 28 Μαΐου ο Τύπος επανέρχεται με την προσθήκη πως στις ραδιοφωνικές προοπτικές θα συμβάλουν και οι συμμαχικές αρχές και την επομένη το ΕΘΝΟΣ μ’ ένα σχόλιο τονίζει πως η ενίσχυση της εμβέλειας του ελληνικού σταθμού είναι κεφαλαιώδους σημασίας και υπογραμμίζοντας πως η χώρα μας απουσιάζει ουσιαστικά απ’ την κοινωνία των ερτζιανών κι αυτό είναι μια μεγάλη εθνική έλλειψη, συμπληρώνει: «... Με τον νέο σταθμόν των 70 κιλοβάτ η Ελλάς θα αποκτήση την φωνή που της αρμόζει. Δια να διακηρύξη τα δίκαιά της, δια να υπερασπίζη τα συμφέροντά της και να επικοινωνή με τα εν διασπορά τέκνα της. Υπό τον όρον βεβαίως ότι εκ παραλλήλου προς την τεχνικήν ενίσχυσιν θα ανακαινισθή εκ βάθρων και το πρόγραμμα των ραδιοφωνικών εκπομπών».
Ήταν πράγματι απολύτως απαραίτητη η ενίσχυση της εθνικής φωνής. Με την ισύ των 15 κιλοβάτ η Ελλάδα ήταν ουσιαστικά άφωνη. Αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου είχε εγκατασταθει μια νέα επικοινωνιακή πραγματικότητα. Σε μια τόσο κρίσιμη περίοδο, που οι σχέσεις όλων των κρατών ήταν ισορροπιστικές, που δηλώσεις και ανακοινώσεις, προτάσεις και απαντήσεις, προερχόμενες από κάποιες χ’ωρες και απευθυνόμενες προς κάποιες άλλες, διασταυρώνονταν στον ευρωπαϊκό ορίζοντα δεκάκις καθημερινά, όπου οι θέσεις των κυβερνήσεων έπρεπε να τονίζονται, να αποσαφινίζονται και να αντιτάσσονται με αμεσότητα η Ελλάδα ήταν βουβή. Μια ειδική αναγκαιότητα περισσότερο απαιτητική αφορούσε τα Βαλκάνια. Επισφαλέστατες ήταν οι σχέσεις μας με τους γείτονές μας κυρίως με τη Βουλγαρία και τη Γιουγκοσλαυία, λιγότερο με την Αλβανία κι ακόμα λιγότερο με την Τουρκία που ήταν υποτίθεται με την πλευρά των συμμάχων. Οι ραδιοφωνικοί σταθμοί της Μόσχας, της Σόφιας, του Βελιγραδίου έριχναν εμπρηστικά συνθήματα στους μεθοριακούς πληθυσμούς και υποδαύλιζαν αναταραχές. Η Ελλάδα δεν είχε τη δύναμη ν’ απαντήσει αφού ένταση του σταθμού της έφτανε λίγο μακρύτερα από τα όρια της Αττικής. Μέσα σε μια χαώδη από διοικητική άποψη κατάσταση, με γερμανικά στρατιωτικά τμήματα να βρίσκονται ακόμα εγκαταλειμμένα και ένοπλες ανταρτκές ομάδες Ελλήνων να συγκροτούνται σε διάφορα σημεία της χώρας, με την κρατική μηχανή να προσπαθεί να περάσει τους ιμάντες και να κινήσει τους τροχούς σ’ όλη την επικράτεια, το ραδιόφωνο ήταν και για το εσωτερικό πρωταρχικής σημασίας.
Οι στρατιωτικές διαταγές και οι κυβερνητικές ανακοινώσεις, οι καθοδηγητικές ομιλίες των ειδικών με συμβουλές για την υγεία, τη γεωργία και άλλους βιοτικούς τομείς ήταν απαραίτητο να διανέμονται άμεσα σ’ όλη την Ελλάδα. Οι εφημερίδες τόνιζαν καθημερινά σχεδόν την επείγουσα αναγκαιότητα, την θετική αντιμετώπιση του ραδιοφωνικού ζητήματος. Οι δημοσιογραφικοί κάλαμοι πίεζαν με έντονη αρθραογραφία ώστε το πρόβλημα να πάρει την προτεραιότητα που έπρεπε.
Η δημοσιογραφική ευαισθησία και η μαχητικότητα συνάντησαν ταυτόσημη κυβερνητική βούληση και άρχισαν αυτόματα να δρομολογούνται οι εξελίξεις στον τομέα της ραδιοφωνίας. Παραθέτω αυτούσιο το δημοσίευμα του ΕΘΝΟΥΣ της 30 Μαΐου 1945 όπου εμφανίζεται ολόκληρο το ραδιοφωνικό ζήτημα με όλες του τις παραμέτρους και τους σχεδιασμούς που αντιστοιχούν σε κάθε μια. «Το υφυπουργείον Τύπου και Πληροφοριών ανακοινοί τα εξής: Τα εσχάτως και παλαιότερα διατυπωθέντα δίκαια παράπονα επί της ισχύως των εκπομπών του ραδιφωνικού σταθμού Αθηνών, αποτέλεσαν και αποτελούν κύριον αυτού μέλημα εφ’ όσον δια του νεαρού νόμου 308 ανέλαβεν την διοίκησιν της ραδιοφωνίας. Το υφυπουργείον Τύπου αφού δια σειράς συντακτικών και νομοθετικών μέτρων έλυσε το από της απελευθερώσεως εκρεμούν ζήτημα της επί κατοχής υπογραφείσης συμβάσεως ΤΕΛΕΦΟΥΝΚΕΝ και της αποτόκου αυτής ΑΚΡΣ χωρεί ήδη, βάσει συγκεκριμένου τεχνικού προγράμματος, εις την λύσιν του ραδιοφωνικού προβλήματος. Αι εργασίαι επαυξήσεως της ήδη χαμηλής ακτινοβολουμένης ισχύος του υπό των Γερμανών καταστραφέντος Ραδιοφωνικού Σταθμού Λιοσίων ευρίσκονται εις το πέρας των. Αι από της απελευθερώσεως εγκαταλειφθελισαι εις την τύχην τωνεγκαταστάσεις των ραδιοφωνικών θαλάμων Ζαππείου ήρχισαν ανασυγκροτούμεναι. Εκ παραλλήλου και εντός τριμήνου άρχεται η εγκατάστασις και προοδευτική λειτουργία τριών νέων ραδιοφωνικών σταθμών εις Θεσσαλονίκην, Κέρκυρα και Κομοτινήν δια την εξυπηρέτησιν των επιτακτικών αναγκών διαφωτίσεως των βορείων συνόρων. Έτεροι δυο σταθμοί εγκαθίστανται εις δυο άλλα σημεία της Επικράτειας ευθύς ως περατωθ’η η εγκατάστασις των τριών πρώτων. Το όλον σχέδιον εγκαταστάσεως προβλέπεται να συμπληρωθή εντός δέκα μηνών από της 1ης Ιουνίου».
Οι κρατικοί προγραμματσμοί και οι εξαγγελίες, όσον αφορά τουλάχιστον σε χρονικές προθεσμίες, κατά κανόνα πέφτουν έξω. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όμως οι χρονικές παραβιάσεις για τον σταθμό Θεσσαλονίκης μόνο, δεν ήταν μεγάλες. Ο Σταθμός της μακεδονικής πρωτεύουσας δε λειτούργησε στο προβλεφθέν διάστημα του δεκαμήνου, δεν άργησε όμως υπερβολικά. Τις άμεσες ανάγκες τις κάλυπτε εν τω μεταξύ ο Σταθμός του Τσιγκιρίδη, ενώ στην Αθήνα γίνονταν οι απαραίτητες προετοιμασίες. Είναι αναμφισβήτητο πάντως ότι η αναγκαιότητα των περιφερειακών δικτύων, στις παραμεθόριες κυρίως περιοχές είχε απολύτως συνειδοτοποιηθεί. Είναι χρήσιμο να γνωρίσουμε την κυβερνητική αντίληψη όπως διατυπώνεται μέχρι τέλους του δημοσιεύματος. «Αναφορικώς με τα μηχανήματα δι ών επαυξάνεται η ισχύς του ήδη σταθμού 15 κιλοβάτ εις 70 το υφυπουργείον Τύπου ανακοινοί ότι η εργασία αυτή επαυξήσεως, μακράς πνοής ως εκ της φύσεώς της ευρίσκεται εις το πρώτον στάδιον του ραδιοηλεκτρικού καθαρισμού της θέσεως εις την οποίαν θα μεταφερθεί αναγκαστικώς ο νέος ούτος εθνικός πομπός. Η εργασία αύτη προηγείται οπωσδήποτε πάσης ενάρξεως κατασκευής. Δεν προβλέπεται έναρξις του πομπού τούτου των 70 κιλοβάτ προ της παρελεύσεως 20μήνου. Δεδομένου ότι η φωνή των εθνικών μας δικαίων την παρούσαν στιγμήν των διεθνών διεκδικλησεων οφείλει να ακούεται επιβλητική και συνεχής έξω των ορίων του κράτους, εγένοντο τα κατάλληλα διαβήματα και αναμένεται η τελική απάντησης ήτις ελπίζεται ότι δεν θα βραδύνει, δια την χρησιμοποίησιν υπό του κράτους των ισχυρώνσταθμών βραχέων κυμάτων της Παλλήνης. Η σχετική υπηρεσία εκπομπών προς το εξωτερικόν και οι ειδικοί προς τούτο ραδιοφωνικοί θάλαμοι έχουν ήδη οργανωθή. Ουτως ελπίζεται ότι η φωνή των Αθηνών συντόμως θα ακουσθή εις Ευρώπην και μέσω Λονδίνου εις Αμερικήν».
Οι συσκέψεις για τη διαμόρφωση ενός σχεδίου λειτουργίας του Σταθμού οδήγησαν σε μια απόφαση που χαρακτηρίστηκε τραγελαφική. Θα ήταν μεν κρατικός οργανισμός ο σταθμός, αλλά όσον αφορά την τεχνική του υπόσταση θα εξαρτιόταν από το υπουργείο ΤΤΤ και το υφυπουργείο Τύπου θα είχε την ευθύνη των προγραμμάτων του. Το πρώτο υπουργείο διέθετε το κατάλληλο και ειδικευμένο προσωπικό και το δεύτερο δεν ήταν δυνατό να παραχωρήσει αυτεξουσιότητα στα θέματα πληροφόρησης και προπαγάνδας. («ΕΘΝΟΣ» 7 Ιουνίου 1945). Με βάση ένα τέτοιο μοντέλο ανατέθηκε στις αρμόδιες υπηρεσίες η σύνταξη σχετικού νόμου. Ο φόβος για απόλυτη η έστω σχετική αυτονομία στον τομέα των ειδήσεων και της πληροφόρησης εν γένει δεν ήταν υπερβολικώς αν λάβουμε υπ’ όψη το κλίμα της εποχής. Το κράτος δεινοπαθούσε από τη χαώδη κατάσταση που επικρατούσε σε όλο το πλέγμα της πληροφόρησης που άρχιζε από από τις ανεξέλεγκτες φήμες και διαδόσεις, τα «χωνιά» που κραύγαζαν όλη μέρα συνθήματα, αποκαλύψεις και καταγγελίες των αριστερών θέσεων, τις εφημερίδες, ευκαιριακές και κατεστημένες, που δημοσίευαν διαπρύσια άρθρα ανάλογα με την τοποθέτησή τους και τους ξένους σταθμούς, ανατολοκούς και δυτικούς, που έστελναν στον Έλληνα ακροατή πληροφόρηση και προπαγάνδα διυλισμένη ανάλογα με τις σκοπιμότητές τους.

Όσοι θεωρούσαν δικαιολογημένες τις εξαρτήσεις του ραδιοφωνικού σταθμού από την κρατική καθοδήγηση και όσοι φαντάσθηκαν έναν οργανισμό με μια σχετική ανεξαρτησία, διαβάζοντας για το διπλό αγκαζάρισμα αντέδρασαν. Είναι χαρακτηριστικό το δημοσίευμα της ΒΡΑΔΥΝΗΣ (9 Ιουνίου 1945) όχι μόνο γιατί εκφράζει την αντίδραση της κοινής γνώμης αλλά και επειδή προβάλλει μια νοοτροπία των ραδιοτηλεοπτικών αρχόντων που θα εμφανιστεί πολλές φορές στα επόμενα χρόνια, ακόμα και σε χρονολογίες που φθάνουν το τέλος του 20ου αιώνα. Από τότε για τα ραδιοφωνικά προβλήματα καταφεύγαμε στην αυθεντία του ξένου ειδικού. Πόσες φορές για τα ραδιοφωνικά και αργότερα για τα τηλεοπτικά μας αδίεξδα, απότοκα των δικών μας σφαλμάτων και ελαττωμέτων δεν έχουμε ζητήσει λύσεις από ξένους ειδικούς;
«ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑ. Υπάρχει εν σχέδιον συντακτικής πράξεως τραγελαφικόν δια την οργάνωσιν της Ραδιοφωνίας. Κανείς δεν εννοεί από την ανάγνωσιν του σχεδίου, εάν ο νομοθέτης θέλει την Ραδιοφωνίαν αυτόνομον οργανισμόν διοικούμενον από διοικητικόν συμβούλιον η εάν θέλη κρατικήν υπηρεσίαν εξαρτωμένην απ’ ευθείας από τον υπουργόν. Διότι και τα δυο έχει μέσα το σχέδιον. Το συμπέρασμα είναι ότι ουδείς γνωρίζει εν Ελλάδι περί Ραδιοφωνίας και καλόν θα ήτο να μετακληθή ένας ξένος ειδικός οργανωτής για ένα δυό χρόνια να βάλη στον σωστόν τεχνικόν και διοικητικόν δρόμον το όλον ζήτημα και να σταλούν και ένας δυό νέοι να καταρτσθούν αρμοδίως εάν θέλωμε, έστω και μετά από λίγα χρόνια να έχωμε Ραδιοφωνία». Τα δημοσιεύματα σχετικά με τον νόμο περί Ραδιοφωνίας είναι απανωτά. Οι πληριφορίες ωστόσο είναι ασαφείς και το σχήμα που μελετάται είναι αβέβαιο. Από τον Απρίλιο έχει ανατεθεί ο σχεδιασμός ενός νόμου. Εντολοδόχος ήταν ο Ηρακλής Πετμεζάς, πρώην ασφαλιστής, άνθρωπος δραστήριος και δημιουργικός, συνεργάτης του Ζέρβα και στέλεχος του ΕΔΕΣ που είχε φυλακισθεί από τους Γερμανούς στο Χαϊδάρι. Είχε πάρει μια ανοιχτή εντολή από τον υπουργό Εξωτερικών επί κυβερνήσεως Πλαστήρα, Ιωάννη Σοφιανόπουλο. Η εντολή προς τον Πετμεζά ανανεώθηκε από τον Δ. Ζακυνθινό, υπουργό Τύπου της κυβέρνησης Βούλγαρη που διαδέχθηκε τον Πλαστήρα. Σ’ αυτή τη φάση αναμίχθηκε στη μελέτη του ραδιοφωνικού ζητήματος και ο γνωστός μας καθηγητής του Πανεπιστημίου Μιχάλης Αναστασιάδης, ο οποίος πρόσφερε πολύτιμες τεχνικές γνώσεις. Αφού ο Ηρακλής Πετμεζάς είχε ολοκληρώση ως τα μέσα Μαΐου έναν κύκλο επαφών και συνομιλιών με διάφορα πρόσωπα συνδεόμενα με τα ραδιοφωνικά, με κύριους συμπαραστάτες ασφαλώς Ελευθερίου και Μπέττο, οπωσδήποτε και με το Δημήτρη Χρονόπουλο, αρχίζει πλέον η διαμόρφωση του κρατικού ραδιοφωνικού φορέα. Εισακούσθηκε αναμφισβήτητα η γνώμη του Στέφανου Ελευθερίου αλλά είναι φανερό πως ο ρόλος του έχει ελαττωθεί σημαντικά. Η διεύθυνση Ασυρμάτου του υπουργείου απομακρύνεται από τη Ραδιοφωνία απ’ αυτό το σημείο και πέρα. Ασχολείται ασφαλώς με τα ευρύτερα προβλήματα αλλά με τη μελέτη του νόμου για τι Ίδρυμα σύμβουλος στα τεχνικά είναι ο Μιχάλης Αναστασίου και απόλυτος άρχων ο Πετμεζάς. Πόσο σημαντικό ρόλο ο συμμαχικός παράγοντας δεν είμαστε σε θέση να το ξέρουμε, δεν χωράει όμως καμιά αμφιβολία πως ήταν ρόλος αποφασιστικής σημασίας. Δεν πρέπει να ξεγελιόμαστς απ’ την αθωότητα που δείχνουν τα δημοσιεύματα όπως το απόσπασμα που ακολουθεί. ΕΘΝΟΣ 14 Ιουνίου 1945. «…ο δημοσιευόμενος σχετικός νόμος ρυθμίζει τα τηε λειτουργίας της ραδιοφωνίας και της εγκαταστάσεως πομπών εις Αθήνας και εις τα μεγαλύτερα επαρχιακά κέντρα. Ο αναχωρήσας προ ημερών δια Λονδίνον πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας εν Αθήναις κ. Λίπερ, παρεκλήθη από την κυβέρνησιν να ενδιαφερθή ώστε να ολοκληρωθούν αι ενέργειαι δια την εξασφάλισιν των απαραιτήτων οργάνων δια την λειτουργίαν του σταθμού.»
Οι Άγγλοι δεν έχουν μυστική συμμετοχή στη συγκρότηση της ελληνικής ραδιοφωνίας. Σ’ ένα δημοσίευμα της ΒΡΑΔΥΝΗΣ διαβάζουμε.
Κατ’ ασφαλείς πληροφορίας μεταξύ των υπηρεσιών του υπουργείου και των αρμοδίων βρετανικών αρχών ήρχισαν αι προκαταρκτικαί συνενοήσεις δια την εγκατάστασιν του μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού των 70 κιλοβάτ.Κατά τας αυτάς πληροφορίας μας, η τοποθέτησις των κεραιών του μεγάλου ραδιοφωνικού σταθμού, του οποίου δέον να σημειωθή ότι τα μηχανήματα ευρίσκονται από ετών ενταύθας, δεν θα τοποθετηθούν εις τα Λιόσια όπου είναι αι κεραίαι το μικρού σταθμού των 15 κιλοβάτ, αλλά θα τοποθετηθούν εις άλλην καταλληλοτέραν θέσιν ίσως μακράν της περιοχής των Αθηνών». Είναι απόλυτα θεμιτό οι Άγγλοι ως σύμμαχοι και προστάτες να έχουν ακόμα και αποκλειστική άποψη, όχι μόνο για την ασφαλή θέση των κεραιών που είναι θέμα αμυντικής στρατηγικής και πρόνοιας αλλά και για την γενικότερη συγκρότηση του ραδιοφωνικού δικτύου από το οποίοθα διοχετεύεται προς το εσωτερικό και το εξωτερικό η προπαγάνδα των συμφερόντων της Μεγάλης Βρετανίας, που σ’ αυτή τη φάση είναι κυρίαρχη φίλη και σύμμαχος επί του ελληνικού χώρου.

Το επιβάλλον των Άγγλων δεν περιοριζόταν σε θέματα καταλληλότητας θέσεων, πομπών και κεραιών αλλά και σ’ αυτή την ίδια τη δομική συγκρότηση του οργανογράμματος της Ραδιοφωνίας. Το ομολογούσε ο ίδιος ο Πετμεζάς. Σ’ έναν λίβελο που του εκτοξεύει λίγους μήνες αργότερα ο Δημήτρης Χρονόπουλος, απ’ τη ΒΡΑΔΥΝΗ αναφερόμενος στην αυτονομία του ραδιοφωνικού ιδρύματος και στην απαγγίστρωση του απ’ τα υπουργεία Τύπου και ΤΤΤ, ο πρώην συνεργάτης του ραδιοφωνικού σταθμού γράφει οργισμένος: «...Είπαν τότε (οι Πετμεζάς και Αναστασιάδης) ότι αυτήν την ανεξαρτησίαν την εζήτησαν οι Άγγλοι. Ψεύδος. Υπάρχουν τα πρακτικά της συσκέψεως των κ.κ. Λαμπρινοπούλου,Ζακυνθηνού, Σακαλλαροπούλου και Λάνκαστερ της Αγγλικής Πρεσβείας εις το πολιτικόν γραφείον κατά την οποία ο τελευταίος ερωτά επανειλημμένως τι είδους ραδιοφωνική υπηρεσία θα εγκατασταθή αποφεύγων να υποδείξη τίποτε και αναφερόμενος εις το BBC λέγει ότι ευρίσκει καλλιτέραν την αυτόνομον κρατικήν υπηρεσίαν. Επάνω εις αυτά οι δουλοπρεπείς Λεβαντίνοι στηρίζουν το νομοθέτημα. Το παν η ανεξαρτησία». Αντιτίθεται σφόδρα ο Χρονόπουλος στην ανεξαρτησία αφού αυτή η νέα κατάσταση μ’ αυτή την αντίληψη τον απέβαλε απ’ το σταθμό, ακριβώς επειδή τον θεωρούσαν άνθρωπο των Άγγλων, του Παλατιού κλπ. Είναι επίσης φανερό πως ο αρθρογράφος επιχειρεί να καταλογίσει την ευθύνη της αναξαρτοποίησης στους δυο υπεύθυνους Έλληνες, ενώ είναι καταφανές, ακόμα και όπως το παρουσιάζει πως η αναξαρτοποίηση είναι κατακάθαρα άποψη του Λάνκαστερ. Στο κείμενο του Χρονόπουλου θα επανέλθουμε. Τώρα έφτασε η στιγμή της επισημοποίησης του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας και της ιστορικής για την ελληνική ραδιοφωνία συντακτικής πράξεως.
«Συντακτική πράξις υπ’ αριθμ. 54/1945 της 14/15 Ιουνίου 1945. Περί συστάσεως και οργανώσεως του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Αρθρ. 11. Συνιστάται εν Αθήναις αυτόνομος οργανισμός αποτελών νομικόν πρόσωπο δημοσίου δικαίου υπό τον τίτλον ‘Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας’ 2. Το ίδρυμα τελεί υπό τον έλεγχον του Κράτους, του μεν υφυπουργού Τύπου και Πληροφοριών ασκούντος γενικήν εποπτείαν νομιμότητος, του δε υπουργού ΤΤΤ έχοντος την τεχνικήν εποπτείαν κατά τα ειδικώτερον δια του παρόντος οριζόμενα. Αρθρ. 2.1. Εις το Εθνικόν Ίδρυμα Ραδιοφωνίας ανατίθεται η αποκλειστική εκμετάλλευσις και λειτουργία των ραδιοφωνικών σταθμών εν Ελλάδι, η συντήρησις και επισκευή αυτών και η εγκατάστασις εν Αθήναις η αλλαχού της Ελλάδος ωέων σταθμών ραδιοφωνίας η τηλεοράσεως η άλλης τινός ραδιοηλεκτρικής εφαρμογής κοινής ωφελείας και κλήσεως αναφερομένης εις τους σκοπούς της ραδιοφωνίας». Με τις πρώτες αράδες του νόμου δεσμεύεται απολύτως κάθε ραδιοφωνική μετάδοση η σχετική δραστηριότητα. Τα ηλεκτριμαγνητικά κύματα του αιθέρα παραχωρούνται στον νέο φορέα. Και για να μην ξεγλιστρίσει από παρανόηση καμιά αρμοδιότητα
Αναφέρονται όλα λεπτομερώς. «2. Εις την αποκλειστικήν εκμετάλλευσιν του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας περιλαμβάνονται ειδικώτερον: α) Πάσα ραδιοφωνική εκπομπή ομιλίας η μουσικής εκτελέσεως, β) η αναπαραγωγή ραδιοακροαμάτων, γ) η δι εγκαταστλασεως μεγαφώνων και η δια των ραδιοφωνικών σταθμών αναμετάδοσις εκφωνουμένων λόγων, μουσικής, ακροαμάτων εν γένει και τελετών τελουμένων εις δημοσίους χώρους, δ) η ραδιοφωνική μετάδοσις ιδιωτικών διαφημίσεων και αγγελιών της εγκρίσεως του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, ε) η εγκατάστασις παντός ραδιοφωνικού συστήματος δημοσίας κλήσεως μονίμου η επ’ αυτοκινήτων εις δημοσίους χώρους, στ) Η έκδοσις δελτίου περιέχοντος το πρόγραμμα των εγχωρίων ραδιοφωνικών σταθμών». Προβλέπεται και η έκδοση του προγράμματος σαν αποκλειστικό προνόμιο του Ιδρύματος. Παρακάτω ι νόμος καθορίζει τη διοικητική διάρθρωση του Ιδρύματος. «Αρθρ. 3.1 Όργανα διοικούντα το Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας είναι: α) Το διοικητικόν συμβούλιον. β) ο γενικός διευθυντής. 2, Το διοικητικό συμβούλιον αποτελείται εκ δεκαπέντε μελών, διοριζομένων επί τετραετή θητεία δια Β. Διατάγματος προκαλουμένου υπό του υφυπουργού Τύπου και Πληροφοριών». Και αφού περιγράφει πως και εκ τίνων ειδικοτήτων και υπηρεσιών θα εκλέγονται τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και αναφέρει διεξοδικά τις αρμοδιότητες, τα καθήκοντα και τις υποχρεώσεις του ανωτάτου διοηκητικού οργάνου του Ιδρύματος, στο άρθρο 5 προβλέπει πως « ο γενικός διευθυντής, ο τεχνικός σύμβουλος καο ο διευθυντής οικονομικών υπηρεσιών διορίζονται δια Β. Διατάγματος προκαλουμένου υπό του υφυπουργού Τύπου και Πληροφοριών». Και για να μην μείνει τίποτα που να μην ελέγχεται και κυρίως τα εκπεμπόμενα προγράμματα με το άρθρο 4 αναφέρεται πως «Παρά τω Εθνικώ Ιδρύματι Ραδιοφωνίας λειτουργεί Γνωμοδοτικόν Συμβούλιον Προγράμματος συνιστώμενον δι αποφάσεως του υφυπουργού Τύπου και Πληροφοριών και συγκείμενον εξ εννέα μελών». Οι ιδιότητες των μελών του γνωμοδοτικού που ήταν διευθυντές των υπουργείων Παιδείας, Στρατιωτικών και Γεωργίας, παρείχαν στην κοινή γνώμη την εγγύηση για ένα πρόγραμμα εθνικής καταλληλότητας και χρησιμότητας.

Η προικοδότηση του νεοσύστατου οργανισμού ρυθμίζεται με το άρθρο 6 της Συντακτικής Πράξης 54 του 1945. Με το άρυρο αυτό μεταφέρονται στην κατοχή και κυριότητα του Ε.Ι.Ρ. όλα τα περιουσιακά στοιχεία της ΑΕΡΕ και των προπολεμικών μορφών της Ραδιοφωνίας. Συγκεκριμένα: « 1. Άμα τη δημοσιεύσει του παρόντος περιέρχονται εις την αποκλειστικήν χρήσιν του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας όλαι αι ραδιοφωνικαί εγκαταστάσεις των θαλάμων του Ζαππείου, του πομπού Λιοσίων και του πομπού βραχέων κυμάτων ως και τα πάντα εις την διάθεσιν της κρατικής ραδιοφωνίας μηχανήματα, όργανα, καλώδια και λοιπά υλικά, κινητά και ακίνητα πράγματα. 2. Πάντα τα περί ων η προηγούμενη παράγραφος περιουσιακά στοιχεία ως και πάντες οι πομποί, εγκαταστάσεις, κτίρια και γήπεδα των υπό του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας χρησιμοποιουμένων σταθμών και γραφείων και εν γένει παν εις την διάθεσιν αυτού τιθέμενον η υπό αυτού κτώμενον εκ χαριστικής η επαχθούς αιτίας κινητόν η ακίνητον πράγμα θεωρούνται η αποτελούσι περιουσίαν του Δημοσίου.»
Ο νόμος προβλέπει, φυσικά και τα έσοδα της Ραδιοφωνίας και στο άρθρο 8 αναφέρονται τέσσερις πηγές πόρων: οι κρατικές πιστώσεις και χορηγήσεις, τα ποσά τα προερχόμενα από συνδρομές των ακροατών και από τα πρόστιμα, τα έσοδα από τις διαφημίσεις καθώς και τα όσα θα αποφέρει η πώληση του προγράμματος και τελευταία όσα κληροδοτήματα και δωρεές θα γίνουν στι Ίδρυμα. Κτοχυρώνεται και με ισχυρούς όρους και η αποκλειστικότητα δικαιώματος του ΕΙΡ σε κάθε συσκευή ραδιοφώνου που κατέχεται από οποιονδήποτε. Συγκεκριμένα το άρθρο 10 υποχρεώνει κάθε κάτοχο συσκευής που αυτόματα θεωρείται συνδρομητής, να υποβάλει δήλωση με όριο 10 ημέρες από την αγορά της συσκευής ειδ’ άλλως επιβαρλυνεται με πρόστιμο. Το ίδιο πρόστιμο προβλέπεται και για τα καταστήματα η εργοστάσια που πούλησαν μια ραδιοφωνική συσκευή και παρέλειψαν να τη δηλώσουν.
Μια ακόμα αναφορά σ’ ένα σημείο του ιστορικού νόμου που αποκαλύπτει μια ευεργατική προοπτική από μέρους των συντακτών του είναι το άρθρο 15 που προβλέπει την ίδρυση από το ΕΙΡ κέντρον εκπαιδεύσεως και μετεκπαιδεύσεως ραδιοηλεκτρολογίας για τους μηχανικούς και τεχνίτες του Ιδρύματος καθώς και την πρόβλεψη χορήγησης εκπαιδευτικών αδειών για μετεκπαίδευση στην αλλοδαπή. Κατά τα άλλα ο νόμος είναι τυπικός και περιλαμβάνει όλα όσα είναι απαραίτητο να προβλεφθούν για τη συγκρότηση και λειτουργία ενός ανάλογου Ιδρύματος που καθελκύεται για ελεύθερη πλεύση, δεμένο όμως με δυο γερούς κάβους από δύο υπουργεία. Αν μάλιστα προσθέσουμε και την εξάρτηση απ’ το Δημόσιο λογιστικό και την υποβολή από τριμελή εξελεγκτική επιτροπή (Άρθρο 11) ετήσιας έκθεσης στον υπουργό Οικονομικών, οι προσδέσεις γίνονται τρεις.
Οι αρχές της ιδρυτικής Συντακτικής πράξεως 54 κυοφορήθηκαν επί τρεις μήνες μέχρι να φθάσουν στη δημοσίευση της και οι συντάκτες της, που κατονομάζονται απ’ τον Δημήτρη Χρονόπουλο ήταν ο Ηρακλής Πετμεζάς και ο Μιχάλης Αναστασιάδης. Ο Γιάννης Σιάσκας ωστόσο καταθέτει σήμερα μια πληροφορία που είχε πολύ κυκλοφορήσει εκείνη την εποχή και με επίταση έφθασε από διάφορες πλευρές μέχρι τον χρόνο που διεξάγεται αυτή η παρούσα αναδρομή. Η πληροφορία αναμιγνύει στην μελέτη και την σύνταξη της Συντακτικής Πράξης το όνομα του στελέχους του υπουργείου εξωτερικών Γιώργου Σεφεριάδη, δηλαδή του ποιητή Γιώργου Σεφέρη. Θυμάται σήμερα ο παλαίμαχος Σιάσκας πως ο Σεφεριάδης είχε πραγματοποιήσει μια σειρά επαφών με διάφορα στελέχη του σταθμού, μεταξύ των οποίων και με τον ίδιο τον Σιάσκα, για να σχηματίσει όπως έλεγε, μια γνώμη για την ανασυγκρότηση της ραδιοφωνίας και την μορφή της. Είναι πιθανό συνεπώς να είχε ανατεθεί στον Σεφεριάδη, σαν πρόσωπο αναμφισβήτητου κύρους και ως πνευματική προσωπικότητα και ως διπλωματικός υπάλληλος με σχέσεις εμπιστοσύνης και απ’ τον συμμαχικό παράγοντα, να συνθέσει μια πρώτη μορφή του σχεδίου νόμου και οι αναφερόμενοι από τον Χρονόπουλο να το τελειοποίησαν.
Από την πλευρά του υπουργείου Συγκοινωνίας ρόλο θα έπαιξε οπωσδήποτε και ο Στέφανος Ελευθερίου, αφού και διευθυντής του σταθμού υπήρξε στην προΕΙΡ περίοδο και αρμοδιότατος ήταν στα τεχνικά και κορυφαίος υπήρξε σε κάθε ραδιοφωνική κίνηση απ’ αρχής. Τέσσερις λοιπόν οι αναμφισβήτητοι πρωτεργάτες του ιδρυτικού νόμου, με κάμποσους δευτερεύοντες συμβούλους και γνωμοδότες ασφαλώς τους οποίους δεν είναι δυνατόν σήμερα να γνωρίζουμε.
Υπάρχει όμως κάποιος που χωρίς να έχουμε τίποτα περισσότερο παά μα αμφίβολης αξιοπιστίας αναφορά του Χρονόπουλου, είμαστε βέβαιοι πως στεκόταν στα παρασκήνια και προσπαθούσε να επηρεάσει τις εξελίξειες όσο μπορούσε περισσότερο. Ο Γιάννης Βουλπιώτης. Φυλακισμένος η ελεύθερος, κατηγορούμενος η απαλλαγμένος, ήταν το «πρώην αφεντικό», ο ιδιοκτήτης, νόμιμα η καταχρηστικά, όλης της ραδιοφωνίας, αυτός που είχε την κυριότητα της ΑΕΡΕ ως την ίδρυση τιυ ΕΙΡ και κάθε πράξη νομική και διαχειριστική , είσπραξη η πληρωμή, γινόταν εξ ονόματός του. Αδύνατον να μην επενέβη ο Βουλπιώτης στη διαμόρφωση του νομικού πλαισίου του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας. Στην συνέντευξή του του 1988, δεν μας αποκάλυψε καμιά λεπτομέρεια επ’ αυτού. Μας είπε μόνο ότι η ανεξαρτησία του Ιδρύματος ήταν δική του υπόδειξη την οποία ενστερνίστηκαν οι Εγγλέζοι.

Πρώτος διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας διορίζεται ο Ηρακλής Πετμεζάς, ταυτόχρονα με τη δημοσίευση της Συντακτικής Πράξεως 54. Οι γραμμές αυτές της ραδιοφωνικής ιστορίας γράφονταν και δημοσιευόνταν στη «Ραδιοτηλεόραση» τον Φεβρουάριο του 1998. Καμιά πληροφορία δεν με κατηύθυνε στον Ηρακλή Πετμεζά που βρισκόταν ακόμα τότε στη ζωή. Με μεγάλη και χαρούμενη έκπληξη συνάντησα αυτόν τον ενενηντατετράχρονο γέροντα στο μικρό του διαμέρισμα της οδού Τσακάλωφ, αυτόν τον πρωταγωνιστή της ραδιοφωνικής εποποιίας, τον αντάρτη της εθνικής αντίστασης, τον θρυλικό «Νικήτα», πρωτοπαλήκαρο του Ζέβα που πολύ κατηγορήθηκε για αριστερή απόκλιση καθώς κρατούσε ανεξάρτητη στάση στον ορυμαγδό των πολιτικών μεταπελευθερωτικών γεγονότων. Την ευχάριστη έκπληξή μου την μεγάλωσε η απόλυτη πνευματική του διαύγεια και η φρεσκάδα του μνημονικού του. Ωστόσο το πλήθος των εμπειριών του, ο αριθμός των γεγονότων που συνωστίζονταν στη μνήμη του είχαν υποβαθμίσει τη ραδιοφωνική του περιπέτεια. Στις αναμνήσεις του θα προσφεύγουμε όταν η σειρά της εξιστόρησής μας το απαιτεί.
Υπουργός Τύπου και ως εκ τούτου προϊστάμενος της ραδιοφωνίας σε κείνη την εποχή, εποχή που τα όρια των αρμοδιοτήτων ήταν ασαφή και σκιώδη και που όλη η πολιτική κατάσταση ήταν ομιχλώδης, ήταν ο Ιωάννης Σοφιανόπουλος. Προϊστάμενος τεχνικών υπηρεσιών ανέλαβε ο καθηγητής φυσικών επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών Μιχάλης Αναστασιάδης, Διευθυνής προγράμματος ανέλαβε ο δημοσιογράφος Γιάννης Δημαράς και στο μουσικό τμήμα τοποθετήθηκε κατ’ αρχήν ο Μιχ. Βώκος για να αναλάβει σταθερότερα στη συνέχεια ο Σπύρος Φαραντάτος. Με τον διορισμό νέων προσώπων άρχισε να φυσάει μια πνοή ανασυγκροτήσεως με αντιλήψεις που εξέφραζαν ένα ανανεωτικό πνεύμα, χαρακτηριστικό των μεταπελευθερωτικών καιρών. Όλοι εμφορούνται από ανανεωτική διάθεση και ευαγγελίζονται την εφαρμογή της ελληνοκεντρικής ιδεολογίας. Αυτό που διαπιστώνει κανείς δυο μήνες μετά τη δημοσίευση του νόμου του ΕΙΡ είναι μια γενική αισιοδοξία όσον αφορά τις ραδιοφωνικές προοπτικές. « Ύστερα από την τετράχρονη σκλαβιά που κοντά σ’ όλες τις άλλες καταστροφές έφερε τόσο πίσω και το ραδιοφωνικό μας σταθμό ο οποίος άρχισε τώρα και λίγο καιρό να ξαναβρίσκει τον δρόμο της σημειουμένης σ’ αυτόν μιας σταθερής βελτιώσεως ημέρα με την ημέρα», γράφει η ΒΡΑΔΥΝΗ στις 16 Αυγούστου 1945 σ’ ένα δημοσίευμα που αναφέρεται στις μεταβολές στον μουσικό τομέα. Υπάρχει μια γενική συναίνεση, μια σύμπνοια και μια διάθεση αφοριστική, διάθεση αποκήρυξης, άδικης κατά τη γνώμη μου, της κατοχικής περιόδου της Ραδιοφωνίας. Αυτοί που καταδικάζουν την κατοχική περίοδο είναι όσοι φοβούνται τον Βουλπιώτη και θέλουν να βάλουν βαριά ταφόπλακα στην ΑΕΡΕ ώστε να μην αναβιώσει καμια πιθανότητα επανόδου του δημιουργού της. Οι ανησυχούντες βλέπουν πως για τον διευθυντή της Εταιρίας και αντιπρόσωπο της Telefunken η μεταπολεμική περίοδος αρχίζει να είναι ευνοϊκή. Οι φιλοδοξίες για ανάπτυξη του Σταθμού εξασφαλίζουν ενδεχομένως και και μια κατοχύρωση της Ραδιοφωνίας έναντι των επιβουλών του Βουλπιώτη. Επ’ αυτού μερικές ακόμη αράδες απ’ το προαναφερθέν δημοσίευμα της ΒΡΑΔΥΝΗΣ. «Βέβαια για να φθάση στην περιωπή που πρέπει – και πρέπει να θέλουμε να έρχεται πρώτος στα Βαλκάνια – ο Ραδιοφωνικός μας Σταθμός θα χρειασθή συγχρονισμένα και τελειότερα μηχανήματα με τα οποία καταβάλλονται όπως ξεύρουμε προσπάθειες από το υπουργεό Συγκοινωνίας να εφοδιαστή ο Σταθμός του Ζαππείου όσον θα είναι δυνατόν πιο σύντομα. Εν τω μεταξύ συνετελέσθη και συντελείται μια ανασυγκρότησις προσώπων και πραγμάτων που έχει γίνη πολύ αισθητή εις όλους τους συνδρομητάς και ακροατάς του».
Ωστόσο, πρέπει σ’ αυτό το σημείο να επισημάνουμε και να περιγράψουμε μια ασάφεια που φαίνεται πως κυριάρχησε στα ραδιοφωνικά μας πράγματα κυρίως τους μήνες από Ιούνιο μέχρι και Σεπτέμβριο. Η διεύθυνση Πετμαζά δεν ανέλαβε αμέσως με το διορισμό και τη δημοσίευση της Συντακτικής Πράξεως, η τουλάχιστον δεν ανέλαβε ολοκληρωτικά και τελεσίδικα. Οι τέσσερις καλοκαιρινοί μήνες που μεσολάβησαν, το άπρακτο αυτό διάστημα χαρακτηρίσθηκε από μια αβεβαιότητα ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμόζονταν τα όσα προέβλεπε το νομοθέτημα. Ακόμα και η επιλογή του Πετμεζά και η ανάληψη από μέρους του των διευθυντικών καθηκόντων πρέπει να καθυστέρησε. Κανείς από τους ζώντες των ημερών εκείνων δεν μπορεί να θυμηθεί λεπτομέρειες, είναι ωστόσο βέβαιο πως κάποιοι ενδιαφερόμενοι έμεναν με την εντύπωση πως τίποτα οριστικό ούτε είχε αποφασισθει αλλά και ούτε είχε εφαρμοσθεί. Οι ελπίδες τους συνεπώς δεν εξέλειπαν. Καμιά άλλη εξήγηση δεν μπορεί να έχει τοπαρακάτω δημοσίευμα που φαίνεται καθαρά πως από το οποιοδήποτε πολιτικό ενδιαφέρον προεξέχει το προσωπικό. Τα συμπεράσματα προκύπτουν αυτόματα. ΒΡΑΔΥΝΗ 28 Νοεμβρίου 1945. «ΦΩΣ ΕΙΣ ΤΑ ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑ. ΠΩΣ Ο ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ ΠΑΡΕΔΟΘΗ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΑΣ. Νέος θόρυβος γύρω από την υποθεσιν της Ραδιφωνίας και πολλά λέγονται και πολλά θρυλούνται δια τους μυστηριώδεις και σκοτεινούς ανθρώπους εις τους οποίους ανετέθη από την κυβέρνησιν η διεξαγωγή της εθνικής προπαγάνδας και η διαφώτισις του ελληνικού λαού αλλά και της διεθνούς κοινής γνώμης. Άλλωστε περί του θέματος αυτού υπάρχει ήδη από αρκετού καιρού μια διάχυτος ατμόσφαιρα σκανδάλου το οποίον εξέσπασεν προχθές δια της αναθέσεως του υπουργείου Τύπου εις τον κ. Ηρ. Πετμεζάν, τον άνθρωπον ακριβώς εκείνον ο οποίος ηγωνίσθη σκληρόν αγώνα δια να αποσπάση την Ελληνικήν Ραδιοφωνία από τα χέρια του κράτους και να την παραδώση εις τον Εαμοκομμουνισμόν. Επί του θέματος αυτού η ΒΡΑΔΥΝΗ ηθέλησε να έχη τας πλέον εγκύρους και αυθεντικάς πληροφορίας και δι αυτό ανέθεσεν εις τον παλαιόν και νέον πάλιν συνεργάτην της κ Δημ. Χρονόπουλον την ανάπτυξιν του βαρυσημάντου αυτού ζητήματος εις σειράν αποκαλυπτικών άρθρων. Ο κ. Δ. Χρονόπουλος είνε ο παραοτηθείς χθες διευθυντής του μέχρι τούδε κρατικού Ραδιοφωνικού Σταθμού και κατά συνέπειαν…» Ο αναγνώστης σ’ αυτό το σημείο έχει οπωσδήποτε ανάγκη διευκρινίσεων.

Περί τίνος λοιπόν πρόκειται; Πως ο Ηρακλής Πετμαζάς, στέλεχος του ΕΔΕΣ, με αντιστασιακή δράση και εδώ και στη Μέση Ανατολή, άνθρωπος της εμπιστοσύνης του αγγλικού παράγοντα, κατηγορείται πως επέσπασε την Ελληνική Ραδιοφωνία απ’ τα χέρια του κράτους και την παρέδωσε στον Εαμοκομουνισμό (ενώ αυτή η σχετική αυτονομία που παραχωρήθηκε στο ΕΙΡ ήταν, όπως είδαμε, και θέση των Άγγλων) και πως ο Δημήτρης Χρονόπουλος ήταν ο αναφερόμενος ως «ο παραιτηθείς χθές διευθυντής του Κρατικού Ραδιοφωνικού Σταθμού¨ αφού τα δημοσίευμα έχει ημερομηνία 28 Νοεμβρίου και ο Πετμεζάς διορίσθηκε επίσημα διευθυντής στη Ραδιοφωνία από τις 14 Ιουνίου; Ας ξεδιαλύνουμε εμείς το θέμα γιατί ο ίδιος ο Πετμεζάς όταν του το αναφέραμε κούνησε μελαγχολικά το κεφάλι του και σχολίασε: «’Ηταν μια εποχή μεγάλων αναβρασμών που τα πάθη, οι φιλοδοξίες, οι ανταγωνισμοί κόχλαζαν κι όπου καθένας μπορούσε να ισχυριστεί οτιδήποτε. Οι κατηγορίες ήταν καθημερινές κι ακούγονταν τα πιο αστήρικτα πράγματα. Η ισχυρότερη κατηγορία ήταν ο φιλοκομουνισμός γιατι σ’ αυτήν ήταν ευήκοο τα αυτί της εξουσίας καιυπήρχε μια ευαισθησία, λόγω των νωπών γεγονότων, στην συντηρητική κοινή γνώμη. Έτσι εκαλλιεργείτο το διχαστικό πνεύμα που βόλευε πολλούς».
Ιδού λοιπόν πως έχει το ζήτημα του διευθυντή. Ο Χρονόπουλος είχε αγγίξει τη διευθυντική καρέκλα και φιλοδοξούσε και μεθόδευε και ήλπιζε που θα την κατακτούσε. Ο συμμαχικός παράγοντας δεν τον ευνόησε, ούτε και η ελληνική πλευρά και προέκριναν την επιλογή Πετμεζά, μια επιλογή που όχι μόνο που οριστικοποιήθηκε αλλά και του ανατέθηκε και το υπουργείο Τύπου. Δεν ξέρουμε αν ο Χρονόπουλος απομακρύνθηκε οικειοθελώς απ’ τους ευσεβείς του πόθους η αποπέμθηκε, το βέβαιο είναι πως μετέφερε στις στήλες της ΒΡΑΔΥΝΗΣ το ανεξέλεγκτο μένος του κατά του Πετμεζά μεταχειριζόμενος ως όπλο την δήθεν παράδοση τοτ ραδιοφωνικού σταθμού στο ΕΑΜ. Οι βολές ωστόσο είχαν ξεκινήσει νωρίτερα. Ένα δριμύ δημοσίευμα είχε προηγηθεί στην ίδια εφημερίδα ένα μήνα νωρίτερα.
ΒΡΑΔΥΝΗ 23 Οκτωβρίου 1945. «Λεπτομέρεια. Οι Αθηναίοι οι οποίοι διερωτώνται εάν ο Ραδιοφωνικός Σταθμός ανήκει στο ΚΚΕ ας πληροφορηθούν ότι δεν ανήκει. Είναι του κράτους... Ελαφρώς μόνον, ο Σταθμός επηρεάζεται από τον κ. Ηρακλήν Πετμεζάν, καθ’ όλα τα άλλα χρηστόν νέον, οπαδόν όμως της ομάδος των Φραγκολεβαντίνων και συμπαθούντα «Κου-Κου-Ε». Εννοείται ότι εφ’ όσον η ομάς διευθύνει την Αντιβασιλείαν, η δράσις της εις τον Σταθμόν αποτελεί μικράν λεπτομέρειαν». Στις 27 Οκτωβρίου οι εφημερίδες δημοσιεύουν την απάντηση του ΕΙΡ.
«Εις απάντησιν υμετέρου δημοσιεύματος έχομεν την τιμήν να γνωρίσωμεν προς υμάς ότι: α) Το πρόγραμμα εις ότι αφορά ειδήσεις και κείμενα πολιτικού περιεχομένου συντάσσεται εξ ολοκλήρου μερίμνη και υπ’ ευθύνη του υπουργείου Τύπου και Πληροφοριών , το δε Ίδρυμα από της λειτουργίας του εις ουδεμίαν προέβη εκπομπήν ειδήσεων η κειμένου πολιτικού περιεχομένου. β) Το Ίδρυμα κατόπιν εντολής του υπουργείου Τύπου και Πληροφοριών ουδεμίαν μεταβολήν επέφερεν εις το προσωπικόν των ειδήσεων όπερ παραμένει και εργάζεται εις τον Σταθμόν ως πρότερον. Εκ της Γενικής Διευθύνσεως του Σταθμού.»
Πολλά προσάπτει στον Πετμεζά ο Χρονόπουλος, όσον αφορά τις υποτιθέμενες μεθοδεύσεις για την παραχώρηση του Σταθμού στο ΕΑΜ. Τα σκάγια των βολών παίρνουν και το Μιχάλη Αναστασιάδη με πολλαπλές και προς αυτόν κατηγορίες. Για τον δεύτερο οι «αποκαλύψεις» περιλαμβάνουν και κινήσεις του τεχνικού διευθυντή του ΕΙΡ προς τα συμφέροντα του Βουλπιώτη αφού, όπως ο συντάκτης ισχυρίζεται, υπήρξε ομοτράπεζος του κατά την κατοχή. Ο δημιουργός της ΑΕΡΕ ήταν ομολογημένα γερμανόφιλος και συνδεδεμένος στενά με τα γερμανικά συμφέροντα. Ηταν επίσης και μια αναγνωρισμένη επιστημονική προσωπικότητα στον τομέα της Φυσικής, δεν ήταν λοιπόν περίεργο να διατηρεί σχέσεις με πανεπιστημιακούς συναδέλφους του. Εκτός δε αυτού ο Βουλπιώτης, σαν αντιπρόσωπος της Telefunken ήταν ο δωρητής πολύτιμου τεχνολογικού εξοπλισμού για τα εργαστήρια Φυσικής του Πανεπιστημίου, ένα μηχάνημα δε απ’ τα δωρηθέντα΄ήταν και αυτό που μετατράπηκε, όπως γνωρίζουμε,ώστε να χρησιμοποιηθεί ως πομπός, ότα οι Γερμανοί αποχωρούντες ανατίναξαν τις κεραίες των Λιοσίων. Είναι δε πιθανό η έμπνευση για την αξιοποίηση του πανεπιστημιακού μηχανήματος και η δυνατότητα μετατροπής του να μην ανήκε στον Αναστασιάδη η στον Ελευθερίου, στον Αθανασόπουλο η στο Γιαννόπουλο αλλά και στον Βουλπιώτη, αφού γνωρίζουμε ότι επέδειξε μεγάλο ενδιαφέρον για την αποκατάσταση της λειτουργίας του Σταθμού σε κείνη την περίσταση. Η εμμονή του άλλωστε στη διατήρηση του ελέγχου της Ραδιοφωνίας και σ’ αυτή τη φάση του ΕΙΡ μας επιτρέπει να πιστεύουμε πως πράγματι ο Βουλπιώτης διατηρούσε ίσως μια κάποια επιρροή στον Αναστασιάδη. Είναι όμως δύσκολο να πιστέψουμε πως ο τεχνικός υπεύθυνος του ΕΙΡ κατευθυνόταν σε τόσο σοβαρές αποφάσεις από το επί κατοχής αφεντικό της Ραδιοφωνίας. Και ακόμα πως ο Βουλπιώτης ευνοούσε την εισχώρηση του ΚΚΕ στη Ραδιοφωνία. Σε κατάσταση κανονικής παράκρουσης ο Χρονόπουλος δε διστάζει να σμίξει τον κατηγορούμενο για δωσιλογισμό και εμπνευστή των Σωμάτων Ασφαλείας, τους λεγόμενους και γερμανοτσολιάδες, με το ΕΑΜ και τις επιδιώξεις του.
Σε συνεχόμενα λιβελογραφήματα στη ΒΡΑΔΥΝΗ, υπογραφόμενα απ’ τον Δημήτρη Χρονόπουλο, φθάνουν σε βαθμό παραληρήματος και προχωρούν σε οξείς χαρακτηρισμούς και σε δήθεν αποκαλύψεις. Στα «αποκαλυπτόμενα» συμπεριλαμβάνονται συνωμοτικές προθέσεις σκοτεινών δυνάμεων, οικονομικές ατασθαλίες και άλλες αμαρτωλές επιδιώξεις και άλλα πολλά ασαφή αλλά εξόχως καταστροφολογικά που δεν κρύβουν το αχαλίνωτο πάθος του Χρονόπουλου, που δεν μπορεί να δεχθεί πως έχασε το διευθυντηλίκι της ραδιοφωνίας. Κι εδώ εμφανίζεται το παράλογο αλλά συχνό φαινόμενο που αποτέλεσε και αποτελεί φασιστικό δόγμα και πρακτική. Είναι τόσο λάβρα τα δημοσιεύματα που όσο κι αν είναι παράλογα κατορθώνουν να συγκινήσουν τα αντικομουνιστικά φρονήματα της εποχής. Οι «ανησυχούντες», κυρίως όμως η εύπιστη κοινή γνώμη, επηρεάζονται. Έτσι με την ενορχήστρωση της ΒΡΑΔΥΝΗΣ από τον Οκτώβριο του 1945 γενικεύεται μια κομουνιστικοφοβική εκστρατεία κατά του ΕΙΡ και βασικά κατά του Ηρακλή Πετμεζά.


Με το ίδιο μένος απ’ αρχής μέχρι τέλους ο Χρονόπουλος κατηγορεί τους Πετμαζά και Αναστασιάδη για τα πάντα στοχεύοντας σ’ ένα απ’ τα σημειώματά του μια περίπτωση ραδιοσταθμού Τσιγκιρίδη, που μας δίνει την ευκαιρία να προσθέσουμε χρησιμότατα στοιχεία στο χρονικό μας. Επί του συγκεκριμένου ζητήματος με άηθες ύφος ο Χρονόπουλος καταγγέλει. ΒΡΑΔΥΝΗ 30 Νοεμβρίου 1945. «... οι κύριοι της Ραδιοφωνίας θα έχουν να παρουσιάσουν διαφόρους μικροενεργείας και μικρομερίμνας γύρω από την υπόθεσιν. Αναστήλωσαν της κεραίας δεν έχουν να παρουσιάσουν. Θα μας πουν ότι επερίμεναν απ’ έξω κάποιαν απάντησιν. Δικαιολογίες! Προφάσεις εν αμαρτίαις. Συμπέρασμα: Ο Σταθμός των Αθηνών εξακολουθεί να μην ακούεται. Μόνον την νύκτα μας ακούει ασθενώς το Κάϊρον. Τέλεια απουσία της φωνής της Ελλάδος. Έξω αγνοείται εάν η Ελλάς έχει ραδιόφωνον. Τι σημασία όμως έχει το πράγμα. Η ταλαίπωρος αυτή χώρα απέκτησεν τον κ. Ηρ. Πετμεζάν. Δεν της φθάνει το ευτύχημα;… Και δεν ξέρετε κάτι: Δια να διορθωθή η κεραία, κατά υπολογισμόν του υπουργείου ΤΤΤ απαιτούνται μόνο 35 ημέρες! Και όμως επέρασαν τόσοι μήνες. Μέσα εις την τραγικήν αυτήν κατάστασιν εφάνη μια ελπίς προ τριμήνου και πλέον: Εις την Θεσσαλονίκην υπάρχει ένας λαμπρός ραδιοφωνικός ιδιωτικός σταθμός ανήκων εις τον κ. Τσιγκιρίδην. Έχει ιδρυθεί το 1929, εόναι ο πρώτος ραδιοφωνικός σταθμός της Βαλκανικής εις χρονολογική σειράν και πλουτισθείς από υλικόν της κατοχής, λεοτουργεί εις μήκος κύματος 2.185 μέτρων με ισχύν κεραίας 600 Βατ και ισχύν τροφοδοτήσεως 4,5 K.W. Αυτόν τον Σταθμόν εσκέφθημεν να χρησιμοποιήσωμεν. Και όταν ενεφανίσθη εις τας Αθήνας ο κ. Τσιγκιρίδης επί υπυργίας του κ. Ζκυνθινού ακόμη, τον παρουσιάσαμεν δια να πάρει άδειαν λειτουργίας. Οι κ. κ. Πετμεζάς και Αναστασιάδης αντέδρασαν. Δεν ενδιέφερε, δεν έπρεπε να καλυφθούν τα βόρεια σύνορα από ελληνικήν φωνήν. Και είπαν τότε οι δικτάτορες της Ραδιοφωνίας ότι θα τεθή εις την διάθεσίν μας αγγλικός πομπός δια την Θεσσαλονίκην και συνεπώς μας είναι περιττός ο ιδιωτικός. Σύμφωνοι. Όταν θα ήρχετο ο ο αγγλικός πομπός, ο οποίος μόλις τώρα έρχεται. Εν τω μεταξύ θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τον υπάρχοντα δια να απαντώμεν εις τους εχθρούς μας και να παραπονούμεθα εις τους φίλους μας. Επιπλέον έπρεπε να εγκαρδιώσουμε τον πληθυσμόν της Βορείου Ελλάδος. Αλλά δυστυχώς τίποτε δεν έγινε. Απελπισθείς ο κ. Τσιγκιρίδης γυρίζει τον Σεπτέμβριον εις Θεσσαλονίκην και θέτει εις δοκιμαστικήν λειτουργίαν τον Σταθμόν του. Τούτο αποτελεί θρασσύτητα! Οι κ.κ. Πετμαζάς και Αναστασιάδης που ποδοπατούν τον νόμον καθημερινώς τώρα τον θυμούνται. Και απήυθυναν τηλεγράφημα προς τον Γεν. Διοικητήν Μακεδονίας ζητούντες επί τη βάσει του νόμου να σταματήση ο Σταθμός Θεσσαλονίκης. Και σταματά. Θρίαμβος των συναγωνιστών τους Εμβέρ Χότζα. Τέλος, κατ’ ανάγκην επετράπη κάποια ασήμαντος λειτουργία χωρίς αναμετάδοσιν από τας Αθήνας. Αλλά τώρα θα λειτουργήση ο Σταθμός Θεσσαλονίκης. Να μου το θυμηθήτε. ΔΗΜ. ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ».
Κανονικό παραλήρημα. Κάτι ανάλογο σχολίασε και ο γέρων Πετμεζάς όταν τον συνάντησα, που δεν θυμόταν ωστόσο και με λεπτομέρειες το περιεχόμενο των έξαλλων δημοσιευμάτων του Χρονόπουλου.
Καμιά απ’ όσες καταγγελίες εκτοξεύει ο αρθρογράφος της ΒΡΑΔΥΝΗΣ δεν εκθέτει τους Πετμεζά και Αναστασιάδη, αντίθετα υπογραμμίζει πως με τις ενέργειες τους επιδεικνύουν μέριμνα και προσήλωση για την εφαρμογή ενός μελετημένου προγραμματισμού για την εξέλιξη των ραδιοφωνικών μας πραγμάτων, χωρίς προχειρότητες και λύσεις εμβαλωματικές. Ο ίδιος ο δημοσιογράφος όμως αποκαλύπτει μια καθαρή ασυνέπεια στις απόψεις που δηλώνει πως υποστηρίζει. Επικρίνει τη ραδιοφωνική αυτονομία της Αθήνας, έστω και αν το ΕΙΡ είναι προσδεδεμένο σε δυο υπουργεία του κράτους και απαιτεί αυτονόμηση του ερασιτεχνικού Σταθμού Τσιγκιρίδη, πρόχειρο, ευκαιριακό προσωρινό και ανεξέλεγκτο. Το πάθος, ο φθόνος και η άμετρη φιλοδοξία υπήρξαν πάντα κακοί σύμβουλοι.
Πριν εγκαταλείψουμε το κοσμογονικό 1945, ας στρέψουμε λίγο την προσοχή μας στο πρόγραμμα που εκπέμπει ο σταθμός. Για τους πέντε τελευταίους μήνες του χρόνου παρατηρούμε καθημερινά ένα στερεότυπο με ελάχιστες μικρές παραλλαγές. Δειγματοληπτικά ιδού το πρόγραμμα της 15ης Νοεμβρίου:
«12. Ποικίλη μουσική. 12.45. Ο Τζερέλντο και η ορχήστρα του. 13.15 Ειδήσεις εις την Αγγλική. 13.30 Δεύτερο δελτίο ειδήσεων. 14.10 Δίσκοι κατ’ εκλογήν των ακροατών. 14.30 Μουσικός προβολεύς. 17.00 Ελαφρά μουσική. 17.15 Γαλλική εκπομπή 17.30 17.30 Το αγγλικό μας μάθημα. 18.00 Τρίτο δελτίο ειδήσεων 18.10 Η ώρα του παιδιού. 18.30 Το πρόγραμμά μας 19.00 Ελληνικά δημοτικά τραγούδια 19.15 Ο Μπένι Γκούντμαν και η ορχήστρα του. 20.15 Ειδήσεις εις την αγγλικήν 20.30. Άριες από όπερες. 21.00 Τέταρτο δελτίο ειδήσεων 21.15 Ομιλία για το Πολεμικό μας Ναυτικό. 21.30 Αγγλικές ορχήστρες ελαφράς μουσικής. 22.00 Ειδήσεις 22.30 Ελαφρά ελληνικά τραγούδια. 23.10 Μουσική για σαξόφωνο. 23.25 Χοροί απ’ όλον τον κόσμο». Γενικά ένα πρόγραμμα χωρίς απαιτήσεις, ευχάριστο, χρήσιμο και ψυχαγωγικό με ιδιαίτερη έμφαση στο ελληνικό τραγούδι.

Η είσοδος του 1946 βρίσκει την αντικομουνιστική καταφορά κατά του ΕΙΡ σε κορύφωση. Πρωτοστατεί η ΒΡΑΔΥΝΗ με το Χρονόπουλο και εναρμονίζονται όλες οι δεξιές εφημερίδες στα επιτελεί των οποίων έχουν συμπτυχθεί συνεργάτες όλων των προγενέστερων φάσεων της Ραδιοφωνίας. Στόχος η εαμοποίηση του προγράμματος που φυσικά βρίσκεται μόνο στη φαντασία των πολέμιων του Σταθμού. Στην πραγματικότητα το πρόγραμμα δεν είναι σκληροπηρυνικά δεξιό, όπως διατείνονται οι επικριτές πως πρέπει να είναι και ο Σταθμός διατηρούσε στο προσωπικό του υπαλλήλους που δεν ήταν απολύτως ανεπίληπτοι από άποψη εθνικοφροσύνης. Η φανατισμένη δεξιά αντίληψη δεν έδειχνε καμιά ανοχή και καμιά κατανόηση στη συμφιλιωτικη θέση του Πετμεζά. Είχε εξ άλλου να φροντίσει για τα δικά της παιδιά. Ήθελαν ένα όργανο απολύτως καθεστωτικό καο προς αυτή την κατεύθυνση πίεζαν.Ο διευθυντής του ΕΙΡ ωστόσο, εν μέσω συνδυασμένων πυρών προσπαθούσε να αποκαταστήσει τη λειτουργία του Σταθμού και να επανορθώσει τη μειωμένη του εμβέλεια. Το δημοσίευμα της εφημερίδας ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ της 4ης Ιανουαρίου 1946 είναι κατατοπιστικό: «Ο ραδιοφωνικός πομπός Λιοσίων. Χθες το πρωί ο υπουργός Τύπου επεσκέφθη τας εγκαταστάσεις του ραδιοφωνικού πομπού Λιοσίων παρακολουθήσας τα εκεί συντελούμενα έργα δια την αναστήλωσιν των καταστραφέντων ιστών της κεραίας του πομπού. Μετά την επίσκεψιν ο κ. υπουργός ερωτηθείς επί της προόδου των εργασιών απήντησε ότι ελπίζει βασίμως ότι κατά τας αρχάς Μαρτίου τα έργα θα έχουν περατωθεί και ούτως όλαι αι επαρχίαι θα συνδεθούν εκ νέου ραδιοφωνικώς με την πρωτεύουσαν». Επομένως οι κατηγορίες του Χρονόπουλου περί ολιγωρίας πέφτουν στο κενό.
Ωστόσο η κυβερνητική αστάθεια κράτησε σε αβεβαιότητα ολόκληρο το 1945, με το σχηματισμό κυβέρνησης τον Νοέμβριο από βενιζελικά στοιχεία αμφίβολης σύμπνοιας και με τον ίδιο το Σοφοκλή Βενιζέλο να διαχωρίζει τη θέση του από το κόμμα Φιλελευθέρων και να συντάσσεται με τη δεξιά ομάδα Γονατά – Αλεξανδρή, καθιστά σήμερα πολύ δύσκολη την ιδεολογική ευκρίνεια προσώπων και πραγμάτων. Οι διάφορες κομματικές μερίδες μετακινούνται και μετασχηματίζονται και είναι αδιευκρίνιστο ποιο είναι το πραγματικό περιεχόμενο των συνθηματολογιών και των ηχηρών φράσεων. Οι υπεύθυνοι του ραδιοφωνικού σταθμού, οι συντάκτες των ειδήσεων συγκεκριμένα, προσπαθούν ν’ ανταπεξέλθουν μέσα απ’ αυτή τη ρευστή και αμφίρροπη κατάσταση, χωρίς ωστόσο να κατορθώνουν να γλιτώνουν απ’ την σκληρή επιθετικότητα των δεξιών φύλλων. ΕΜΠΡΟΣ 12 Ιανουαρίου 1946. «ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΑΙ ΑΠΡΕΠΕΙΑΙ. Ο χονδροειδής κομματικός χαρακτήρας που εδόθη από την κυβέρνησιν εις τας εκπομπάς του ραδιοφωνικού σταθμού, μαζί με την άφθονην κόκκινην σάλτσαν, θεωρείται άραγε από τους υπευθύνους αρκετή ικανοποίησις του κοινού δια την ζητουμένην νέαν αύξησιν της συνδρομής. Πολλοί αναγνώσραι μας γράφουν ότι θα σπάσουν το ενοχλητικόν μηχάνημα». Οι μεταγενέστερες επαναλήψεις παρόμοιων αγανακτήσεων, πανομοιότυπες σε πολλές κυβερνητικές φάσεις, κάνουν όσα γράφονται για το ραδιόφωνο την περίοδο αυτή, μορφωτικά για την κλιμάκωση των αντιδράσεων της κοινής γνώμης. Δεν μπορούμε φυσικά να γνωρίζουμε με ακρόβεια πόσο οι αντιδράσεις αυτές είναι πραγματικές και όσο είναι αυθόρμητες και όχι υποκινημένες απ’ τα συνεχή σχόλια των εφημερίδων. Να ένα ακόμα δημοσίευμα του ΕΜΠΡΟΣ που υποκινεί και καταγράφει δυναμικές αντιδράσεις «αγανακτησμένων» πολιτών.
«ΔΙΑ ΤΟΝ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΚΟΝ ΣΤΑΘΜΟΝ. Ήτο καιρός, Έλληνες πολίται ακροαταί του ραδιοφωνικού σταθμού Αθηνών δια της κοινοποιηθείσης υπ’ αριθ. 4544 εξωδίκου δηλώσεως μετά διαμαρτυρίας εφιστούν την ιδιαιτέραν προσοχήν των αρμοδίων επί της εκπομπής, ήτις επ’ εσχάτων σημειούται εις τας ραδιοφωνικάς εκπομπάς, την συστηματικήν και δολίαν διαστρέβλωσιν της αληθείας, δηλούν ότι διακόπτουν την καταβολήν συνδρομών και ακρόασιν τούτου και υπογραμμίζουν τας ευθύνας των παραβατών του Ν. 755/1917, του Ν. 5060». Και η ίδια εφημερίδα συνεχίζει της επομένη: «Ο ΜΟΝΟΣ ΤΡΟΠΟΣ. – Εξακολουθούν αι διαμαρτυρίαι δια την αηδίαν του ραδιοφώνου μεταβληθέντος εις ηχητικόν οχετόν. Τι να γίνη; Είπομεν: να μην πληρώωνωμεν. Και να ανοίγωμεν το ενοχλητικόν μηχάνημα μόνον την Κυριακήν δια την λειτουργίαν της Μητροπόλεως – Όσοι δεν πηγαίνομεν εις την Εκκλησίαν».
Και για να σχηματίσουμε σαφή εικόνα του «ηχητικού οχετού» που οι Αθηναίοι ακροατές ήταν υποχρεωμένοι να υφίστανται, το πρόγραμμα μιας ημέρας θα μας είναι χρησιμότατο. Πέμπτη, 19 Ιανουαρίου 1946. 6.45 Μουσική. 7.00 Αναμετόδοσις ειδήσεων εις την ελληνικήν από τον Σταθμόν του Λονδίνου. 7.15 Πρωινή μουσική. 7.30. Επανάληψις αγγλικού μαθήματος 8.00 Ειδήσεις και κρατικαί ανακοινώσεις 8.15 Μουσική 12.00 Μουσική 12.30 Ελαφρό μεσημβρινό κοντσέρτο. 13.00 Ειδήσεις. 13.10 Τραγούδια 13.30 Ειδήσεις 13.45 Εκπομπή δια τας στρατιωτικάς δυνάμεις. 14.30 Τραγούδια με την Βέρα Λυν. 14.50 Μουσικός προβολεύς 15.00 Ειδήσεις 16.30 Το αγγλικό μας μάθημα 17.15 Γαλλική εκπομπή 17.30 Ελαφρά μουσική για δυο πιάνα 17.45 Κρητικά δημοτικά τραγούδια από τον όμιλο Παπαδογιάννη. 18.00 Ειδήσεις 18.10 Η ώρα του παιδιού 18.30 Το πρόγραμμά σας. 19.00 Ειδήδεις εις την αγγλικήν 19.15 Συνέχεια της εκπομπής «Το πρόγραμμά σας» 20.15 Μας μιλούν οι Αγγλοι. 21.00 Ρεσιτάλ σαξοφώνου του κ Μπάμπη Μπερκέτη. 21.35 Λίγη ώρα μα την ορχήστρα σαλονιού του Άλφερντ Κάμπολι 21.45 Ρεσιτάλ τραγουδιού της κ. Κάκιας Σκληρού 22.00 Βιεννέζικες μελωδίες 23.00 Μουσική χορού. 23.45 Ειδήσεις.

Η παραπαίουσα πορεία των πολιτικών πραγμάτων καταλήγει στη λύση εκλογών που αποφασίζονται για τις 31 Μαρτίου 1946. Σύμφωνα με τους προεκλογικούς θεσμούς ο Ηρακλής Πετμεζάς απομακρύνεται από το υπουργείο Τύπου και διορίζεται υπηρεσιακός υπουργός. Ο Χρονόπουλος δεν ικανοποιείται. ΒΡΑΔΥΝΗ, 6 Μαρτίου 1946. «Και από την Ραδιοφωνίαν. Δεν αρκεί που απεπέμφθη από το υπουργείον Τύπου ο κ. Πετμεζάς. Πρέπει εντός της ημέρας να αποπεμφθή και από την Ραδιοφωνίαν της οποίας δεν έπαψε να είναι πάντοτε Γενικός Διευθυντής, δυνάμει σκανδαλώδους νόμου τον οποίον ο ίδιος κατήρτησεν. Διότι δεν είναι δυνατόν να ευρίσκεται το Ελληνικόν Ραδιόφωνον εις χείρας ανθρώπου ευρισκομένου εις την υπηρεσίαν των εχθρών της Ελλάδος. Η ¨μονιμότης» με την οποίαν κατωχύρωσεν εαυτόν ο αποπεμφθείς υπουργός δεν αποτελεί επαρκή δικαιολογίαν. Εάν ο κ. Σοφούλης δεν θέλει να πιστεύσωμεν εις την συμπαιγνίαν που πολλοί ψιθυρίζουν, ας καταργήση εντός της ημέρας την θέσιν του ανθρώπου αυτού όστις όσον ανάξιος υπουργός υπήρξεν τόσον ανάξιος Διευθυντής της Ραδιοφωνίας είναι». Το άσβεστο μίσος προς το πρόσωπο του Ηρακλή Πετμεζά, η αναμφισβήτητη και ευδιάκριτη φιλοδοξία και το κομματικό πάθος αδάμαστο την συγκεκριμένη εποχή, όλα αυτά που εμπνέουν τη λαύρα σχολιογραφία και της Ραδιοφωνίας δεν πρέπει να μας εμποδίσουν να αναγνωρίσουμε πως πράγματι είναι προοκλητική και αήθης η διπλή ιδιότητα του Πετμεζά. Πολιτική θέση ως υπουργός ταυτόχρονα και υπάλληλος του δημοσίου ως διευθυντής του σταθμού. Ο ίδιος άνθρωπος νομοθετική και εκτελεστική εξουσία. Μια ασυμβίβαστη διπλοθεσία που κράτησε τρεισίμιση μήνες έστω και αν ουσιαστικά τα τρέχοντα του Σταθμού είχαν μεταβιβαστεί στον Δημαρά. Η κοινή γνώμη δεν ήταν ενήμερη πάνω στις λεπτομέρειες όπως πως και τυπικά από τις 17 Ιανουαρίου του 46 ως διευθυντής του Ιδρύματος φέρεται ο λογοτέχνης Κωνσταντίνος Δημαράς, που είχε ως τότε τη διυθυνση του προγράμματος. Το πώς και το γιατί ο συντάκτης του σχολίου της ΒΡΑΔΥΝΗΣ στις 6 Μαρτίου αναφέρει ως διευθυντή της Ραδιοφωνίας τον Πετμεζά, ενώ 45 μέρες νωρίτερα είναι διορισμένος στη θέση αυτή ο Δημαράς οι κύριοι λόγοι μπορεί να είναι δύο, η ο επικριτής αποφεύγει να αναφερθεί στην αντικατάσταση μόνο και μόνο για να δημιουργ΄ξσει εντυπώσεις η η αντικατάσταση έγινε μετά την 6 Μαρτίου αλλά ίσχυσε αναδρομικά.
Από τις εκλογές της 31ης Μαρτίου που γίνονται με απόλυτη αποχή των κομουνιστών η δεξιά πέτυχε μια μεγάλη νίκη. Η κυβέρνηση που σχηματίσθηκε υπό τον Π. Πουλίτσα πρόσφερε έδαφος για ακόμη δριμύτερη κριτική για την λεοτουργία της Ραδιοφωνίας. Πριν από τις εκλογές ωστόσο οι ακρεφνείς εθνικόφρονες αντίπαλοι υων Πετμεζά , Δημαρά είχαν καλλιεργήσει ένα διχαστικό κλίμα στο προσωπικό του ΕΙΡ πατρονάροντας και κατευθύνοντας τις αξιώσεις κάποιων που είχαν εργασθεί για την ΑΕΡΕ αλλά δεν προσλήφθηκαν από το ΕΙΡ. Ο Δημήτρης Χρονόπουλος πρωτοστατεί και σ’ αυτή την φάση. Το σχετικό δημοσίευμα από τη ΒΡΑΔΥΝΗ δεν χρειάζεται σχόλια. 7 Μαρτίου. «ΟΙ ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ ΤΗΣ ΡΑΔΙΟΦΩΝΙΑΣ. Ενώπιον του πρωτοδίκου εργατικών διαφορών εξεδικάσθη εχθές το απόγευμα η αγωγή, την οπόιαν ήγειραν κατά της ΑΕΡΕ και του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας οι εργασθέντες εις ρον Ραδιοφωνικόν Σταθμόν εθνικόφρονες υπάλληλοι, τους οποίους τα δυο υπό κατηγιρίαμ ιδρύματα δεν αποζημίωσαν. Ο εκπρόσωπος του Δημοσίου κ. Κουντούρης απέκρουσεν την παρέμβασιν ως επίσης και ο προϊστάμενος τέως διευθυντής του Ραδιοφωνικού Σταθμού κ. Δ. Χρονόπουλος όστις απέδειξε την αντίδρασιν των δυο αυτών οργανισμών από της απελευθερώσεως και εντεύθεν. Τέλος εξητάσθη ως μάρτυς κατηγορίας ο τέως υπουργός Τύπου κ. Π. Γαρουφαλιάς όστις εξήρε τας υπηρεσίας των εθνικοφρόνων υπαλλήλων και ετόνισε την υφισταμένην εις την Ραδιοφωνίαν γενικήν ανωμαλίαν. Ο κ. πρόεδρος επεφυλάχθη να εκδώση την απόφασίν του. Την άποψιν των υπαλλήλων υπεστήριξε δια σειράς επιχειρημάτων ο δικηγόρος κ. Αθ. Στεργίου». Υπόθαλψη των χαρακτηρισθέντων εθνικοφρόνων, σαφείς απειλές κατά των εργαζομένων στη Ραδιοφωνία. Σκληρές αντιπαραθέσεις με παίγνιο την εργασία κάποιων ανθρώπων που οι σκοπιμότητες και οι πολιτικές και προσωπικές αντιθέσεις τους άγουν και τους φέρουν. Μια τακτική που εφαρμόζεται με σκληρότητα και πείσμα και που στην προκειμένη περίπτωση τροφοδοτείται από τις απροκάλυπτες επιδιώξεις του Χρονόπουλου. ΒΡΑΔΥΝΗ, 19 Μαρτίου 1946. «Αν απήργησαν η δεν απήργησαν οι υπάλληλοι του ραδιοφωνικού σταθμού είναι αδιάφορον, όπως είναι αδιάφορον αν με τους υπαλλήλους αυτούς και με τα εαμοκουμουνιστικά προγράμματα που μεταδίδουν λειτουργεί η δεν λειτουργεί ο σταθμός. Άλλωστε δεν θα έχουν οι κύριοι αυτοί να ασχολούνται και πολύ καιρόν με τον σταθμόν. Περίπου μπορούν να θεωρήσουν τους εαυτούς των από τώρα παισανίας. Διότι την επομένην των εκλογών θα απολυθούν συλλήβδην. Το δε παιγνίδι που παίζουν με τας απεργίας προσπαθούντες να μονιμοποιηθούν ώστε να μην απολυθούν μετά τας εκλογάς, είναι απλώς ανόητον». Δημοσιογραφικό ήθος υψηλής ποιότητας. Οι ρίζες του φατριασμού και του διχασμού καλοποτίζονται απ’ ότι διαπιστώνει ο αναγνώστης.

Φθάσαμε ωστόσο στο σημείο που πρέπει να δώσουμε το λόγο στον πρωταγωνιστή των γεγονότων εκείνων των ημερώνκαι κεντρικό στόχο των επιθέσεων και των κατηγοριών που είναι ταυτόχρονα και ο γεννήτορας του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας, ο πρωτοστάτης της σημερινής ΕΡΤ που οι γιορτασμοί και οι επέτειοι τον αγνοούν, λιβανίζοντας τις φιλοδοξίες και συντηρώντας έτσι το ίδιο πνεύμα που κυριρχούσε και τότε.
Στο διάστημα της έρευνάς μου για την Ιστορία της Ραδιοφωνίας και συγκεκριμένα τον Σεπτέμβριο του 1998 πληροφορήθηκα απροσδόκητα από ένα τηλεφώνημα του ίδιου πως ένα από τα μυθικά πρόσωπα της ραδιοφωνικής εποποιίας βρισκόταν εν ζωή και μάλιστα αυτός που εκείνη ακριβώς εποχή επεξεργαζόμουν τα δημοσιεύματα της ΒΡΑΔΥΝΗΣ που τα αντέγραφα απ’ την Εθνική Βιβλιοθήκη. Ανέλπιστη τύχη για της έρευνά μου. Έσπευσα να επισκευθώ τον εννενηντεξάχρονοχρονο γέροντα στο μικρό του διαμέρισμα της οδού Τσακάλωφ. Στα πλαίσια των αναζητήσεων, στο μεγάλο διάστημα που διάρκεσε η περιπέτεια των ραδιοφωνικών αναδρομών μου είχα την ευκαιρία να συναντηθώ και να συνομιλήσω με πενήντα τουλάχιστον από τους αυτόπτες του ραδιοφωνικού παρελθόντος. Ανθρώπους διαφόρων ηλικιών, παρήλικες οι περισσότεροι, ανασκάλευαν όλοι τις μνήμες τους και τα συρτάρια τους συναρμολογώντας το ραδιοφωνικό μωσαϊκό. Κανένας απ’ όλους αυτούς δεν διέθετε την καθαρότητα της μνήμης του Πετμεζά αν και ο αρχιτέκτονας της ελληνικής Ραδιοφωνίας ήταν μια τουλάχιστον δεκαετία μεγαλύτερος απ’ όλους.
Μου μίλησε για πολλά και τον ρώτησα για πολλά. Τίποτα ωστόσο δεν αξίζει σε σημασία και εγκυρότητα όσο το ιδιόγραφο κείμενο που μου έχει απευθύνει και που το δημοσιεύω ( ένα μικρό απόσπασμα δημοσίευσα στη «Ραδιοτηλεόραση» ) αυτούσιο για χάρη της τεκμηρίωσης του ραδιοφωνικού χρονικού.

Μια προσωπική περίπτωσις που αντιφεγγίζει τις συμφορές ενός Έθνους.

Αγαπητέ Κύριε Χατζηδάκη
Δια την Ραδιοφωνία έχουν γραφεί πολλά. Εγώ θα αναφερθώ ειδικώτερα εις την πολιτική πλευρά του θέματος κυρίως για την κρίσιμη εποχή του 1945 – 46, τότε που είχα την καθοριστική αρμοδιότητα και μόνος απεφάσισα, (η υπογράμμιση δική του)και πραγματοποίησα τον μετασχηματισμό της ΑΕΡΕ εις ΕΙΡ. Δια την κατανόηση των γεγονότων πρέπει ο αναγνώστης να έχει κατανοήσει τις περιστάσεις και να μπει εις το πνεύμα της εποχής, τότε που υπήρχε ελληνικόν κράτος, μόνο κατά τύπους (η υπογράμμιση δική του) ανεξάρτητο και πρακτικώς σκιώδες. Όταν:
Την πραγματική εξουσία ασκούσαν, ο Στρατηγός Σκόμπυ (εν ανταγωνισμώ με τον πρεσβευτήν Λήπερ) και το ΕΑΜ-ΚΚΕ ( εν ανταγωνισμώ με το κράτος – Πλαστήρα και τις εθνικές οργανώσεις του αντικομμουνισμού). Όλοι οι κατέχοντες τότε εξουσίαν την κατείχον «δυναμικά» - άλλο ζήτημα εάν αυτό, το επιθυμούσε ή το ενέκρινε μία λαϊκή μερίδα. Κάποια βέβαια νομότυπη διαδικασία ακολουθείτο εις την πρωτεύουσα και τις μεγάλες πόλεις, για την καθημερινή διαβίωση. Κατ’ ουσίαν όλα και όλοι ήσαν απότοκοι δυναμικών επιβολών.
Από μακρού χρόνου δεν υπήρχε ομαλότης. Από το 1936 δεν υπήρχε δημοκρατικών βάσεων κυβέρνηση. Και από το 1941 δεν υπήρχε κράτος επί ανεξαρήτου εδάφους (ιδικού μας εννοώ). Όπως λέμε η εξουσία επεπόλαζε εδώ κι εκεί. Εις ολίγων τα χέρια ήτο προσιτή. Στην περίπτωση της Ραδιοφωνίας αυτό το χέρι έπρεπε να είναι δίπλα στην πέννα του Πλαστήρα, επάνω εις το γραφείο του υπεξ Ι. Σοφιανόπουλου, και κοντά στις στρατιωτικές επισταθμίες των βρετανών οι οποίοι μετά κόπου είχον πάλιν εγκατασταθεί, πενόμενοι, εις την ανακαταληφθείσαν Ελλάδα. Η Μοίρα ηθέλησε αυτό το χέρι να είναι το δικό μου. Προς ζημίαν μου. Θα ηδυνάμην , αγαπητέ Κύριε Χατζηδάκη, έχων τραπεζικάς γνώσεις και πείραν, να εξασφαλισθώ το 1945 εις μιαν λαμπράν θέσιν με παχοιλήν αμοιβήν και να περνώ καλά ύστερα από τα δεινά της κατοχής και των φυλακών. Ανέλαβα την πολύ μπελαλίδικη τότε Γεν. Δ/ση Ραδιοφωνίας πηγαίνοντας εις την Ρηγίλλης με τον τροχιοδρόμο της Ακαδημίας πρωί – απόγευμα, και τα Σαββατοκύριακα. Και απεκδυόμην εις ιδεολογικούς αγώνες εν Ελλάδι!! (δια να καταφύγω εν τέλει εις την δημοσιογραφικήν βιοπόαλην – αφού ήμουν έτσι κι αλλιώς ο μόνος ίσως έλλην που είχε βγει δημοσιογράφος και εκδότης από την Aντίσταση).
Τι με είχε προσελκύσει εις την Ραδιοφωνίαν το 45;
Η δυνατότης επικοινωνίας, σε μια κρίσιμη ώρα δι αποφασιστικάς εξελίξεις εις την χώραν, με 100.000 έλληνες (περίπου) (δηλωμένες συσκευές 20.000- ακροαταί 50.000, κι άλλες 20.000 περίπου οι αδήλωτες).
Εις τα διαδικαστικά της μετατροπής της ΑΕΡΕ εις ΕΙΡ εχρειαζόμην ειδικούς νομομαθείς. Με εβοήθησαν ο Γ. Σεφεριάδης (Σεφέρης) Ανωτ. Υπάλ. του Υπεξ. Και ο Γ. Μαύρος (του Σοφούλη) εις την διατύπωσιν των Συντακτικών Πράξεων κλπ. Εν γενικαίς γραμμές το εκ 300 περίπου υπαλλήλων παρέμειναν. Ζήτημα εάν απελύθησαν 5 -6. Προσέλαβα χήρες και αδελφές πεσόντων αγωνιστώ. Λίτινα, Κωτσόβολου, Κοντογούρου. Δική μου επιλογή οι Κ. Δημαράς, Διον. Ρώμας (Τ.Παπατσώνης, εις το υπουργείο Τύπου ο τελευταίος. Τεχνικό Διευθυντή εζήτησε ανανδότως αρχήθεν ο υπουργός Τύπου Διον. Ζακυνθινός, να προσλάβω τον Μιχ. Αναστασιάδη αντί του προτεινομένου υπ’ εμού Στεφ. Ελευθερίου συνεργάτη μου στην Αντίσταση. Και απαραίτητος βεβαίως υπήρξε, και πολύτιμος, η βοήθεια του βρετανού αξιωματικού τεχνικών υπηρεσιών Newlands. Πόλεμον και αντιδράσεις αντιμετώπισα πανταχόθεν ευθύς ως ανέλαβα, διότι εθίγοντο οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα. Κύριος υποκινητής του πολέμου ήταν ο Τζώρτζης Αθανασιάδης (της «Βραδυνής») ο οποίος χρησιμοποίησε και τον Δ. Χρονόπουλο (πρώην Δ/ντή της Ραδιοφωνίας). Ο Χρονόπουλος με χαρακτηρίζει εις την Καθημερινήν της Κυριακής 31-12-95 ως εξαίρετον άνθρωπον και αγωνιστήν.
Με τας επικρατούσας τότε συνθήκας η Ραδιοφωνία, φυσικώ τω λόγω απετέλει στόχον υπ’ αριθ. Ένα δια τας επικινδύνως αντιμαχομένας πολιτικάς δυνάμεις.
Αφ’ ετέρου εις ότι αφορά τον ξένο παράγοντα υπενθυμίζω τα ακόλουθα:
Την επικυριαρχία εις την περιοχήν τηςΝ.Α. Μεσογείου, όπου ανήκομε, είχε συμφωνηθεί από τους τρεις Ηγέτες Ρούσβελτ Τσώρτσιλ Στάλιν να ασκούν οι Βρετανοί. Είχαν και οι Βρετανοί τα «οικογενειακά» τους και οι επιπτώσεις των ερίδων και των διαφορών τους εις τα δικά μας πράγματα προσέθεταν δυσχερείας και πρoβλήματα εις την ήδη αρκούντως δραματική κατάσταση της χώρας μας. Οπωσδήποτε, γεγονός είναι ότι η Ελλάς είχε αναγνωρισθεί πάλιν από την Ουάσιγκτον και την ΕΣΣΔ αυτό που ήταν και προπολεμικώς, δηλ. ζώνη επιιρροής του Λονδίνου. Τούτο άλλωστε είχε ακροθιγώς προσυμφωνηθεί εις τας συνομιλίας της Τεχεράνης. Την είδησιν την έγραψαν τότε αι αμερικανικαί εφημερίδες. Το αναφέρω εις τον παράνομον «Ελλην. Αγώνα» αρχάς του 44. Η πληροφορία είχε διαρρεύσει από ουδέτερη Πρεσβεία εν Αθήναις. Η «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» το προέβαλεν εν εκτάσει - όλο το θέμα – με την υπογραφή του Δ/ντού της Γ. Μαρμαρίδη περί τα τέλη της δεκαετίας του 80. Και οπωσδήποτε τα διαμειφθέντα εις Τεχεράνη επεσφράγισαν αο συνομιλίαι Στάλιν – Τσώρτσιλ εν Μόσχα, Οκτώβριο του 44, όπου εκρίθη η τύχη της Κ. Ευρώπης υπέρ της ΕΣΣΔ, και της Ελλάδος υπέρ της Βρετανίας. Και ο Τολμπούκιν ανακόπτει την προέλασίν του ακριβώς εις την ελληνικήν μεθόριον. Και ευγλώττως ομιλεί, δια το ενδιαφέρον, εκάστου των 3 Συμμάχων, εν Ελλάδι, η αναλογία των δυνάμεών του, ενταύθα το 44 Βρετανοί; Πολλαί χιλιάδες. Αμερικανοί; Εκαντοτάδες τινές. Σοβιετικοί; Δυο μονάδες. Ακριβώς δύο εν όλω. Σιωπηλοί και ουδέτεροι. Αμέτοχοι. Ο συν/χης Ποππέρ και ο αντ/χης Τσέρνιτσεφ ένας σοβαρός και ειλικρινής άνθρωπος που εγνώρισα μεταπελευθερωτικώς. Το ίδιο συνέβαινε το 43 – 44 και στο Κάιρο όπου ήταν το «Συμμαχικό» Στρατηγείο Μ. Ανατολής. Σκιώδης η Ρωσική παρουσία. Κάποιος Νοβίκωφ, άγνωστος διπλωμάτης με ελάχιστο προσωπικό και ντόπιους κλητήρες εκπροσωπούσαν όλως τυπικώς την πανίσχυρη εις τα άλλα Μέτωπα ΕΣΣΔ του Στάλιν.
Κατά τα άλλα, βαρεία η ατμόσφαιρα του 45 με τα έντονα πάθη και τα πρόσφατα πένθη δεξιών και αριστερών, αποτελούσε σαφές προμήνυμα νέων συμφορών και αι συμφιλιωτικαί εκπομπαί μου από το ΕΙΡ έπιπτον εις το κενόν εξ αριστερών, βαλλόμεναι ως αντεθνικαί εκ δεξιών. Και εγώ πολεμούσα όπως πάντα και τους 3 ολοκληρωτισμούς, τον φαιόν, τον ερυθρόν και τον χρυσαφένιον του Διεθνούς Χρήματος και του Μεγάλου Κεφαλαίου, αυτό που κάνω ακόμη και τώρα, διότι ανήκω σε μια γενεά που εγνώρισε δυο παγκόσμιες συρράξεις, που έζησε τρεις μεγάλους εθνικούς διχασμούς, που υπέστη πολλά και αναζητεί πάντα κάτι καλύτερο από την πραγματικότητα με τις αδικίες της, τα ψεύδη και την κακία της. Ουτοπία; (τι θα ήταν αυτή η ζωή χωρίς τις ουτοπίες της κύριε Χατζηδάκη…).
Εν πάση περιπτώσει θα τονίσω άλλη μια φορά όσα θεωρώ ιδιαίτερης σημασίας, και επανέρχομαι εις την παρουσία των δύο εν όλω Σοβιετικών εν Ελλάδι το 1944, διότι τι άλλο εχρειάζετο δια την εξαγωγήν των δεόντων συμπερασμάτων και πως εφαντάζετο «ο Αρχηγός των Ατάκτων» , ότι αυτός θα ηδύνατο, παρόντων χιλιάδων Βρετανών εις την περιοχήν (και εις διάστασιν αυτός, με την πολιτικήν ηγεσίαν του Κινήματος) να διατηρήσει ανέπαφο το Βελουχιώτικο Status quo. Αυτό εξηγείται μόνον από την αταξία μέσα εις την οποία παράδερνε η διάνοια του Άρη, βουνίσιου προϊόντος. Το βουνό έδινε τότε στον ένοπλο την ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας (Δεν υπήρχαν ακόμη εν χρήσει πολλά ελικόπτερα). Λίγο παραπάνω από μας ο παμπόνηρος ο Τίτο, Αρχηγός των Ευτάκτων αυτός, θαυματουργούσε, δημιουργών μια Μεγάλην Γιουγκοσλαυίαν και, εν διαστάσει με τη Μοσχα, παγιδεύων με τα Μπούλκες και λοιπά. Και εβάδισαν υπνωτισμένοι προς την Συλλογικήν Αυτοκτονία. Το ευρύτατης βάσης λαϊκοδημοκρατικό κίνημα θα γινόταν με τον εμφύλιο, πλήρως υποχείριο του ΚΚΕ. Ο δικός μας Εμφύλιος εξυπηρετούσε τη Σταλινική αφομοίωση της Πολωνίας Ανατολικής Γερμανίας Ουγκαρίας Τσεχοσλοβακίας κλπ. Οι Βρετανοί λόγω οικονομικής αδυναμίας θα παρέδιδον εν ονόματι της ιδιαζούσης σχέσεως Λονδίνου – Ουάσιγκτον, τας εν Ελλάδι θέσεις των εις το Αμερικανικό Πεντάγωνο. Με την επίθεσιν στο Λιτόχωρο το ΚΚΕ είχε εξαπολύσει ένα αντάρτικο εμφύλιο τον οποί τελικά θα επρόδιδε ο Ζαχαριάδης με καταλήψεις πόλεων και επιθέσεις μετωπηδόν.
Σοφοκλής, Αισχύλος, Ευριπίδης, Ρακίνας και Σαίξπηρ μαζί….
Τραγωδία προσχεδιασμένη. Το 45-49. της Ελλάδος των θρήνων, των οδυρμών και των ερειπίων. (Και όμως επέζησε τότε)

Η ανάμειξή μου εις την Ραδιοφωνίαν ήταν μια πράξη με πολιτικό κίνητρο. Εκ διαισθήσεως ετάχθην εκ των πρώτων το 45 υπέρ των δημοκρατικών και ειρηνικών λύσεων. Ήλπιζα να αποτραπεί ο καινούργιος εμφύλιος. Αι εκλογαί του Μαρτίου 46 τον επέσπευσαν. Η παραίτησή μου ήταν επιβεβλημένη. Η ένταξη του ΕΙΡ εις το λεγόμενο «Κράτος της Δεξιάς» ήταν αναπόφευκτη, πολύ ευλόγως, αφού θα είχαμε πολυετή αιματηρό εμφύλιο. Τα επακόλουθα του του ελληνικού δράματος 45 – 49 είναι γνωστά-

Και εδώ περαίνω την λίαν οδυνηράν ανάξεση πληγών που αποτελεί η περιγραφή των εν λόγω γεγονότων.

Προσθήκη όπου δεί.

…Ευθύς μετά την αποφυλάκισή μου και την αποχώρηση των Γερμανών με ανεζήτησε ο Γ. Δρόσος συνεργάτης μου στο «Νικήτα», δια να με οδηγήσει εις τον Φίλωνα γραμματέα του εν εξορία βασιλέως. Όταν εφεύγαμε ο Φίλων μου είπε μια δυο φορές «σας περιμένω όποτε θέλετε να τα ξαναπούμε». Δε επήγα ποτέ. Ο Γ. Δρόσος με επήγε και στον Σπ. Μαρκεζίνη ανατέλλοντα αστέρα της πεφωτισμένης Δεξιάς ο οποίος με κράτησε και στο τραπέζι (ήταν στην Κηφισιά, Πεντελικό νομίζω)-Δεν το ανταπέδωσα ακόμη. Ο Δρόσος ήταν εν γνώσει ότι εγώ ως «Νικήτας» είχα συνδράμει την «Εθνική Δράση» βασιλοφρόνων- Παπάγου δια να στείλει 10 αξιωματικούς (της «Αλβανίας», όπως ελέγοντο οι εμπειροπόλεμοι) εις τον Ζέρβα. Είχα δώσει από το ταμείο του «Νικήτα» 100 χρυσές στον εκπρόσωπό της συν/χη Αντωνόπουλο παρουσία Π. Σιφναίου σ’ ένα γραφειάκι Πλατεία Κολοκοτρώνη όπυ είχα γνωρίσει και τους Τριανταφυλλάκο, Ρικάκη, Παππά κ. ά. Ο Σιφναίος μου πρότεινε να επισκευθώ τον Παπάγο με τον οποίον είχα συνομιλίαν κάπου εις την οδ. Πραξιτέλους όπου διέμενε. Ο Ζέρβας τότε μου διεμήνυσε επειγόντως ότι εφεξής ήθελεν μόνο αποτάκτους Πλαστηρικούς των δημοκρατικών κινημάτων. Ευνόητος ο λόγος. Έστω και αν οι εν λόγω αξιωματικοί είχαν μείνει χρόνια εκτός υπηρεσίας και ήσαν μεγάλης ηλικίας. Έστω και αν επιέζετο ο ΕΔΕΣ μεταξύ Ελασιτών και Γερμανών και εστερείτο εμπείρων βαθμοφόρων. Οι της Εθνικής Δράσεως εθεωρούντο οι καλύτεροι του Ελληνικού Στρατού. Ο Ζέρβας ήθελε να κρατήσει ο ΕΔΕΣ του βουνού αυστηρώς σύνθεσιν Πλαστηρική δια πολιτικούς λόγους. Εξήγησα πάντως διατί ο Δρόσος με επήγαινε εις Φίλωνα, Παπάγον, Μαρκεζίνην. Να προσθέσω και τον Σπ. Μελά του Βήματος – Εστίας.
Παραλλήλως όμως με τα τηλεφωνήματα του Δρόσου, ελάμβανα τον ίδιο καιρό, με πολλήν εγκαρδιότητα προσκλήσεις από την άλλην πλευράν. Φορεύς τούτων αρχικώς ήτο ο Γιάννος Τσιριμώκος. Είχαμε γνωρισθεί εις τας Φυλακάς Αβέρωφ. Επηκολούθησαν άλλα πολλά, διότι η εποχή ήταν εξαιρετικά γόνιμη εις πολιτικάς ζυμώσεις. Ούτω, συνεδέθην με τον Στρατηγόν Οθωναίο και έλαβα ενεργόν μέρος εις τον αγώνα των Δημοκρατικών Συλλόγων, συνηργάσθην με τον καθηγητήν Ν. Κιτσίκην ιδρυτήν του Ελληνοσοβιετικού Συνδέσμου
Έβλεπα τακτικά τον Σύμβουλο Επικρατείας Ν. Κολυβά, τον βουλευτή Κρήτης Γ. Πιστολάκη, τους Σοφιανοπουλαίους και άλλους της μη κομμουνιστικής Αριστεράς.
Εκείνο που εντυπωσίαζε τότε ήταν το ευρύτατης λαϊκής βάσης και παλλόμενο από ζωτικότητα δημοκρατικό κίνημα.
Αυτό το μέγα πλήθος με το έντονο πάθος στη μεγάλη συγκέντρωση της Απελευθέρωσης στη Πλατεία Συντάγματος είχε ανησυχήσει τον Σκόμπυ βαθύτατατα. Εξιστορώ εις την ΑΚΡΟΠΟΛΗ της 26 – 12 58 τα της συνομιλίας μου με τον Στρατηγό στα Δεκεμβριανά όταν με εκάλεσε όπως μεσολαβήσω να συναφθή ανακωχή με το ΚΚΕ ΕΛΑΣ προσπάθεια η οποία εγένετο μέσω Σταμ. Μερκούρη αλλά απέτυχε. Κακό προμήνυμα. Διότι δυστυχώς τελικά , ύστερα από παλινωδίες και ταλαντεύσεις δύο χρόνων περίπου υπερίσχυσαν σ’ όλο το Εαμικό κίνημα οι ακραίοι (και οι ύποπτοι). Διότι ούτε ο Σιάντος, ούτε ο Ζεύγος, ούτε ο Καραγιώργης, ούτε ο Πορφυρογένης τους οποίους έτυχε να συναντήσω δεν ήθελαν τις εξελίξεις του 46 – 49 γνωρίζοντες τις απόψεις της Μόσχας επί παρομοίου ενδεχομένου.
Διατί γράφω αυτά τώρα; Διότι εξερχόμενος εν μέσω εκρηγνυομένων όλμων από το Μετοχικό Ταμείο Στρατού όπου είχε το Στρατηγείο του ο Σκόμπυ, για πρώτη φορά έκαμα τότε τη σκέψη πόσο χρήσιμο απόκτημα θα ήταν για κάθε δύσκολη περίσταση μια δυνατή Ραδιοφωνία…….

(Μονογραφή)